حمید عطائی نظری - پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

برهان صدیقین یکی از معروف ترین و معتبرترین براهین اثبات وجود خدا در فلسفه و کلام اسلامی به شمار می آید. با این وصف، سرگذشت و تطورات برهان مزبور در کلام اسلامی تاکنون مورد بررسی دقیق قرار نگرفته است. از جمله، تحولات برهان صدیقین در کلام اشعری به عنوان یکی از چند مکتب کلامی برجسته در طول تاریخ کلام اسلامی شناسایی و تبیین نشده است. واکاوی و بازخوانی متون کلامی اشعری نمودار آن است که برهان صدیقین از قرن ششم هجری به بعد با استقبال متکلمان اشعری مواجه شده است و در پاره ای از آثار متکلمان متاخر این مکتب به عنوان مهم ترین استدلال بر وجود خداوند قلمداد گردیده است. افزون بر این، برخی از متکلمان اشعری مثل فخر رازی و ایجی تقریرهایی تازه و ابتکاری از برهان صدیقین را ارائه نموده اند و بدین ترتیب در تقویت و ترویج و تکامل این برهان در کلام اسلامی مساهمت و مشارکت درخور توجهی داشته اند.

اثبات وجود خدا، برهان صدیقین، کلام اشعری، کلام اسلامی، فخر رازی.