شیرین صباغی آبکوه - پژوهشگری پسادکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

هدف پژوهش حاضر، ارائه راهبردهای امکانپذیر جهت تحقق توسعه کریدوری و حمل و نقل محور در کلانشهر مشهد می باشد. روش تحقیق از نظر هدف، «کاربردی» و با توجه به ماهیت، «ترکیبی» می باشد. جهت گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای- آماری و روش میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری در این پژوهش، کلانشهر مشهد می باشد. جهت تعیین حجم نمونه از روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی استفاده شده است و بر اساس آن، تعداد ۱۵ نفر از خبرگان شهری آشنا به اصول توسعه حمل و نقل محور انتخاب شدند. شاخص های پژوهش در قالب ۵ حوزه عبارتند از: کالبدی، حمل و نقل و ترافیک، جمعیت شناختی، اقتصادی و زیست محیطی. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس روش SWOT انجام گرفت. به طور کلی ۲۰ مورد امکانات و ۳۳ مورد چالش و محدودیت پیش روی تحقق توسعه کریدور حمل و نقل محور در کلانشهر مشهد است. بر اساس قاعده حاکم بر ماتریس IFE، حاصل جمع نمرات نهایی نقاط قوت و ضعف برابر با ۲۱/۲ می باشد و کریدورهای ریلی از لحاظ عوامل داخلی دچار ضعف بوده و دارای شرایط نابسامان درونی می باشند. همچنین بر اساس قاعده ماتریس عوامل خارجی، مجموع نمرات نهایی فرصت ها و تهدیدها برابر با ۱۱/۲ می باشد. بدین معنا که کلانشهر مشهد از یک سو نتوانسته از فرصت های موجود به خوبی بهره برداری نماید و از سوی دیگر، قادر به امتناء و دوری از عواملی که سبب تهدید می گردند، نبوده است. نتایج ماتریس عوامل داخلی و خارجی نشان می دهد که کریدورهای ریلی در موقعیت استراتژیک «تدافعی» (WT) قرار گرفته اند و چنانچه بخواهند حرکت خود را به سمت تحقق توسعه کریدوی و حمل ونقل محور آغاز نمایند، باید نقاط ضعف را کاهش دهند و از تهدیدها دوری نمایند. لذا راهبردهای امکانپذیر در این گروه عبارتند از: ) بسترسازی جذب و استقرار بخشی از جمعیت حال و آتی شهر در محدود ۸۰۰ متر کریدورهای ریلی؛ ۲) ارتقاء کیفیت و یکپارچگی عملکرد انواع گزینه های حمل و نقل عمومی و غیرموتوری؛ و ۳) افزایش سطح دسترسی به مراکز عمده فعالیت و امکانات حمل و نقل با استفاده از ترکیبی از گزینه های حمل و نقل عمومی منفرد یا مکمل.

توسعه کریدوری حمل و نقل محور،راهبرد،کلانشهر مشهد،مدل تحلیل SWOT