یحیی کوچ - Assistant Prof., Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, I. R. Iran
محمود توکلی - M. Sc. Student of Silviculture and Forest Ecology, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, I. R. Iran

فعالیت ارگانیسم های خاک زی و جمعیت آنها شاخص مناسبی برای ارزیابی کیفیت و سلامت خاک در اکوسیستم های جنگلی است که هم راستا با حاصلخیزی و باروری رویشگاه است. در پژوهش حاضر، مشخصه های کیفی لاشبرگ و خاک در چهار توده جنگلی با ترکیب های مختلف درختان شامل راش/ ممرز/ توسکا/ خرمندی (دامنه ارتفاعی ۷۰۰-۶۰۰ متری)، راش/ ممرز/ توسکا (دامنه ارتفاعی ۱۲۰۰-۱۱۰۰ متری)، راش/ ممرز (دامنه ارتفاعی ۱۷۰۰-۱۶۰۰ متری) و راش خالص (دامنه ارتفاعی ۲۲۰۰-۲۱۰۰ متری) در حوزه گلبند نوشهر بررسی شد. در هر یک از توده ها، هشت نمونه از لایه های آلی و معدنی (در سطح ۲۵ × ۲۵ تا عمق ۱۵ سانتی متری خاک) برداشت و به آزمایشگاه انتقال داده شد. برای بررسی وجود یا نبود تفاوت مقادیر مشخصه های مورد نظر در توده های مختلف جنگلی از تجزیه واریانس یکطرفه استفاده شد و آزمون چنددامنه ای دانکن نیز برای مقایسه میانگین ها به کار گرفته شد. مشخصه های کیفی لاشبرگ (کربن و نیتروژن)، رطوبت، pH، کربن آلی، نیتروژن کل و همچنین مشخصه های زیستی خاک شامل تعداد و زی توده کرم های خاکی، تعداد نماتدها و فعالیت های میکروبی خاک سنجیده شد. براساس نتایج، بیشترین فعالیت کرم های خاکی (با سهم بیشتر اپی ژئیک ها) و نماتدهای خاک زی در خاک سطحی توده جنگلی راش آمیخته با ممرز، توسکا و خرمندی مشاهده شد. همچنین تنوع گونه های درختی در توده آمیخته راش/ ممرز/ توسکا/ خرمندی به بهبود شاخص های میکروبی (تنفس میکروبی، تنفس برانگیخته، زی توده میکروبی کربن، زی توده میکروبی نیتروژن، ضریب میکروبی، ضریب متابولیکی و قابلیت دسترسی به کربن) خاک در مقایسه با دیگر توده های جنگلی بررسی شده منجر شد. تجزیه مولفه های اصلی حاکی از تاثیرات برجسته مشخصه های لایه آلی و معدنی خاک بر تغییرپذیری مشخصه های زیستی خاک است. نتیجه این تحقیق نشان دهنده تاثیر مثبت تنوع گونه های درختی در بهبود مشخصه های کیفی و سلامت خاک است.

Beech, Earthworm, Nematode, microbial indicators