محمد بیرانوند - دانشجوی دکتری جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، نور- مازندران
مسلم اکبری نیا - دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس
غلامرضا صالحی جوزانی - استاد گروه بیوتکنولوژی میکروبی، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، کرج
جواد قره چاهی - استادیار ژنتیک، مرکز تحقیقات ژنتیک انسانیدانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران
یحیی کوچ - استادیار گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس، نور، مازندران

سیستم های هوموس بزرگ ترین بخش ذخیره کربن آلی خاک به حساب می آیند و تاثیر بسیار مهمی در فرایندهای اکولوژیکی جنگل دارند. در این زمینه، ارتفاع از سطح دریا با تاثیر بر ویژگی های زیستی و غیرزیستی اکوسیستم جنگل، برای ارزیابی تغییرات پوشش و توزیع سیستم های هوموس عامل مهمی به شمار می آید. در این پژوهش مشخصه های ریختی اشکال هوموس در سه طبقه ارتفاعی ۵۰۰، ۱۰۰۰ و ۱۵۰۰ متر از سطح دریا در سه ترانسکت ارتفاعی به فاصله ۱۰۰۰ متر از هم در نظر گرفته شد و در هر ترانسکت سه قطعه نمونه ۴۰۰ متر مربعی و در هر قطعه نمونه پنج پروفیل هوموس (در مجموع ۱۳۵ پروفیل) در جنگل هیرکانی مرکزی بررسی شد. نمونه برداری از بخش هوموس و خاک برای تجزیه وتحلیل شیمیایی برداشت و به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج نشان داد که حضور درختان انجیلی و ون، اشکال هوموس مول و ذخیره نیتروژن خاک با هم ارتباط نزدیکی داشته و با افزایش ارتفاع روند کاهشی دارند. درختان ممرز و افراپلت، نیتروژن لایه های آلی، اشکال هوموس مزومول و لپتوآمفی همبستگی قوی ای با طبقه ارتفاعی ۱۰۰۰ متر دارند. تعداد درختان راش، کربن خاک و لایه های آلی، ضخامت لایه های آلی و اشکال هوموس آمفی رابطه نزدیکی با هم دارند و با افزایش ارتفاع، مقدار آنها افزایشی است. تاثیر ارتفاع بر ترکیب پوشش درختی، تغییرپذیری ریختی و شیمیایی اشکال هوموس را در پی دارد، به طوری که با شناسایی گونه های درختی در هر طبقه ارتفاعی، می توان به خصوصیات کمی و کیفی هوموس و خاک پی برد.

ارتفاع از سطح دریا, ذخیره نیتروژن خاک, شکل هوموس, طبقه بندی هوموسیکا