داود صالحی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی مهندسی – دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
علی علیزاده - کارشناس ارشد زمین شناسی مهندسی- عضو باشگاه پژوهشگران جوان
فیروز رضی زاده - استاد یار گروه زمین شناسی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر
محمد کشاورز - استاد یار گروه زمین شناسی – دانشگاه پیام نور زنجان

در این مقاله نتایج مطالعات زمین شناسی مهندسی تونل خداآفرین واقع در استان آذربایجان شرقی، شهرستان کلیبر ارائه شده است. تونل خداآفرین به طول ٧٠٠ متر و قطر 4/6 متر در جاده اصلاندوز- جلفا با حفر ترانشه های کم عمق و نیمه عمیق از منطقه عبور داده می شود. محور تونل با زاویه ٢٧۵ درجه در امتداد جغرافیائی شمال غرب-جنوب شرق قرار می گیرد. حداکثر عمق محور از سطح زمین ١۴٠ متر و حداقل آن در بخش میانی ٨٠ متر است. با انجام حفاری تونل به روش انفجاری، ویژگی های مربوط به سنگ شناسی مسیر تونل، سیستم ناپیوستگی ها و شرایط آب زیرزمینی در هر مرحله حفاری تونل برداشت شده است. جنس سنگ های مسیر تونل سنگ آهک مارنی، ماسه سنگهای دوران کرتاسه است. روی آنها سنگهای رسوبی دوران ائوسن- الیگوسن- میوسن –پلیوسن و کواترنری قرار دارند. در منطقه مورد نظر سنگهای آذرین در سطح زمین گسترش چندان ندارند. ولی سنگهای ولکانیکی زیر دریایی بصورت بین لایه ای در سنگهای آهکی کرتاسه، در رسوبات پالئوسن بصورت آذر آواری و گدازه های آتشفشانی در ائوسن وجود دارند.سنگ آذرین در محدوده تونل و حول حوش آن مشاهده نمی شود. زاویه شیب لایه ها ملایم و عمدتاً حدود ۴٠ درجه می باشد ولی در برخی نقاط شیب قائم نیز در لایهها مشاهده شده است. سنگ های مسیر تونل به دو روش Q ،RMR طبقه بندی شده آه در طبقه بندی RMR سنگ ها در سه گروه خوب، متوسط و ضعیف قرار می گیرند. از نظر طولی حدود ١٧٣ متر طول محور تونل در سمت دهانههای تونل پایداری ضعیف حدود ١٩٩ متر پایداری متوسط- حدود ١٩٣ متر پایداری نسبتاً خوب و حدود ١٣۵ متر پایداری خوب دارد.

تونل خداآفرین، سیستم ناپیوستگی، طبقه بندی مهندسی سنگ، سیستم نگهداری