مینا بهنود - کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
مریم مروتی - گروه علوم و مهندسی محیط زیست، دانشکده کشاورزی،منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران
محمدجواد قانعی بافقی - گروه مهندسی طبیعت، دانشکده کشاورزی، و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، اردکان، ایران

زمینه و هدف: در دنیای امروز افزایش جمعیت و سیر صنعتی شدن بدون در نظر گرفتن توان سرزمین­ها، فشار­هایی را بر محیط زیست اعمال کرده و باعث بر هم زدن توازن طبیعت، ایجاد چالش­های محیط­زیستی و تاثیر بر کیفیت زندگی بشر امروز شده است. بادروبی فرآیندی پیچیده است که به شکل های مختلف چون کنده شدن، انتقال، دانه بندی، سایش و در نهایت رسوب انجام می­گیرد. یکی از مهم ترین بحران های محیط­زیستی در مناطق خشک و نیمه خشک، پدیده مخرب بیابان زایی و بادروبی هست که وقوع طوفان های گرد و غبار و حرکت ریز گردها از پیامد­های آن محسوب می شود. هدف از این تحقیق ارزیابی اثرات بادروبی در شهرستان ریگان در بخشهای اقتصادی، اجتماعی و محیط­زیستی با استفاده از مدل DPSIR است. از آنجایی که بادروبی یکی از مشکلات اساسی در منطقه ریگان است، لذا برای چاره اندیشی و رفع این مشکل لازم است که زنجیره­ای از روابط علت-معلولی دخیل در سه محیط اقتصادی، اجتماعی و محیط­زیست منطقه ترسیم گردد.روش بررسی: به منظور اجرای این تحقیق ابتدا سه شاخص از سه محیط، اقتصادی، اجتماعی و محیط­زیست انتخاب شد سپس اطلاعات مورد نیاز از سازمان­های مربوطه جمع آوری گردید در مرحله بعد اطلاعات هر یک از آن شاخص­ها در چارچوب DPSIR قرار گرفتند و زنجیره­ای از روابط علت-معلولی در ارتباط با آن شاخص­ها نشان داده­شد.یافته­ها: نتایج تحقیقق حاکی از آن است که خسارات وارده به بخش کشاورزی ناشی از پدیده گردوغبار از سال ۱۳۸۶ تا ۶ ماه اول سال ۱۳۹۷ روند صعودی داشته­است. در بخش اجتماعی با توجه به دستگاه سنجش ذرات معلق (pm) در دو ماه فروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۷ روز­های پاک انگشت شمار بودند و بر اساس آمار مرکز بهداشت میزان مراجعه افراد ناشی از مشکلات تنقسی به مراکز درمانی زیاد بوده است . هم چنین در بخش محیط­زیست، در منطقه ریگان وسعتی بالغ بر ۱۵۸۲۰۰هکتار کانون بحرانی با شدت زیاد شناسایی شد و تنوع زیستی منطقه را به ویژه درختان کهور ایرانی، تحت تاثیر قرار داده­است.بحث و نتیجه­گیری: نتایج تحقیق نشان می­دهد، که پدیده­ی بادروبی در منطقه ریگان با مدیریت نادرست انسان و بهره­کشی از محیط همانند یک پس خور مثبت به این پدیده دامن زده­است و آثار نامطلوبی را از جمله طوفان­های گردوغبار را ایجاد کرده است.

بادروبی, مدلDPSIR, محیط اقتصادی, محیط اجتماعی, زیست محیطی