محمد حاجی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه اخلاق و تربیت قم، ایران
نجیب الله نوری - استادیار گروه روان شناسی جامعه المصطفی العالمیه قم، ایران
مهدی عباسی - استادیار روانشناسی دانشگاه قرآن و حدیث، قم ایران

این پژوهش در راستای شناسایی مفهوم مسئولیت پذیری و استخراج مولفه های آن از منابع اسلامی از جمله آیات، روایات و نظرات اندیشمندان اسلامی انجام گرفت. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی متون دینی با رویکرد تفسیری است که در آن ابتدا به جست و جوی واژه مدنظر و مترادف های آن در فرهنگ های لغت پرداخته شد. در مرحله بعد لغات یافته شده را در منابع اسلامی یافته و پس از جمع بندی یافته ها، از برآیند آیات و روایات، مولفه ها برداشت شد. سپس با ارائه مولفه های به دست آمده به کارشناسان متخصص در روان شناسی و علوم دینی، میزان ارتباط و ضرورت مولفه ها برای مستندات و همچنین صحت استنباط مولفه ها از مستندات -توسط پژوهشگر- ارزیابی شد. براساس نظر کارشناسان، مولفه های تایید شده مسئولیت پذیری عبارتند از: مولفه های شناختی (هشیاری نسبت به مسئولیت)، عاطفی (پایداری در مسئولیت و دغدغه مندی) و رفتاری (مراقبت، پاسخ گو بودن، وفای به مسئولیت، اتقان در عمل، مجاهدت و عدم سستی، تکلیف محور بودن و عذر نیاوردن).

مسئولیت پذیری, مولفه های مسئولیت پذیری, مفهوم مسئولیت پذیری, تعهد, وظیفه, تکلیف