کاسه های کوبه در دشت کرمانشاه: ردپایی از گستره سنت سفال دوره مس وسنگ جدید شمال میان رودان در زاگرس مرکزی

  • سال انتشار: 1400
  • محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی پارسه، دوره: 5، شماره: 18
  • کد COI اختصاصی: JR_RICHT-5-18_001
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 41
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

Mandana Sadafi

M.A. Student of Archeology, Department of Archeology, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.

Sajjad Alibaigi

Assistant Professor, Department of Archeology, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah, Iran.

Francois Desset

PhD in Archeology, Sorbonne University, Paris, France; Postdoctoral Researcher of Archeology, Department of Archeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده

با توجه به اهمیت دوره مس وسنگ، به ویژه اواخر این دوره که شاهد پیدایش نخستین شهرها و حکومت های آغازین هستیم، شناسایی انواع محوطه ها و مواد فرهنگی این دوره می تواند اطلاعات مهمی را به دانش ما در این باره بیافزاید؛ ازجمله مهم ترین شاخصه های فرهنگی این بازه زمانی می توان به افزایش جمعیت، گسترش مبادلات و تخصصی تر شدن حرف اشاره کرد. با وجود شناخت ما از گونه های مختلف مواد فرهنگی و به ویژه سنت های سفالی دوره مس وسنگ منطقه زاگرس مرکزی آگاهی ما از سفال «کوبه» در ایران بسیار اندک است. سفال کوبه، گونه ای از سفال های مس وسنگ متاخر در جنوب غرب آسیا است که ابتدا در دوران «پس از عبید» و از دوره مس وسنگ متاخر ۱ به بعد در فرم های متفاوت به صورت تولید-انبوه در محوطه های میان رودان شمالی گرفته تا سوریه و ترکیه ظاهر شده است. تاکنون این نوع ظرف در محوطه های ایران موردتوجه قرار نگرفته و بحثی درخصوص حضور این نوع سفال در ایران مطرح نشده است. این پژوهش به مساله حضور سفال کوبه در غرب ایران و به ویژه دشت کرمانشاه می پردازد و با روش توصیفی-تحلیلی تلاش می کند به این پرسش ها پاسخ دهد که، شاخصه های فناوری کاسه های کوبه محوطه پیش ازتاریخی تاق بستان چیست و این نوع ظروف در چه بازه زمانی قرار می گیرند؟ همچنین این که، این یافته های جدید چه تصویری از حوزه پراکنش این ظروف در اختیار قرار می دهند؟ فراوانی این کاسه ها در کاوش سال ۱۳۹۴ ه‍.ش.، تاق بستان و سایر نمونه های مکشوف از استان کرمانشاه و غرب ایران نشان می دهد که این سنت سفالی گستره وسیعی در غرب ایران را دربر می گرفته که تاکنون برای ما ناشناخته بود. این نمونه ها نشان می دهند که با فراوانی قابل توجهی از گونه شماره ۳ و ۴ کاسه های کوبه روبه رو هستیم و حضور پررنگ این نمونه ها نشان دهنده گسترش سنت تولید این گونه به بخش های غربی ایران چون زاگرس مرکزی در دوره اوروک قدیم است.

کلیدواژه ها

Kermanshah, Taq-e Bustan, Late Chalcolithic, Post-Ubaid, Coba Bowls., تاق بستان, مس وسنگ جدید, افق سفالی پس از عبید, اوروک قدیم, کاسه کوبه.

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.