فاطمه خالق صفت - استاد حوزه علمیه شهرستان ارومیه، سطح ۳ تفسیر و علوم قرآنی

تفسیر ساختاری، نگرشی نوین در تفسیر قرآن است که در آن هر سوره دارای یک روح کلی و غرض اصلی است که تمام آیات در سوره به صورت منطقی به آن غر مرتبط است. قرآن پژوهان برای نشان دادن کارکرد انسجام متنی در فهم سوره های آن و کشف پیوند میان آیات قرآن در پرتو غرض سوره، تلاش های فراوانی انجام داده اند. نوشتار حاضر با هدف مطالعه و بررسی انسجام و ارتباط آیات به منزله مسئله ای متنی انجام گرفته و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بهره برداری از منابع کتابخانه ای و منابع تفسیری، به این نتیجه می رسد که مطابق سنت تفسیری پیشینیان، نظام مندی قرآن بر اساس قواعد عرفی حاکم بر زبان و در ساختار نظم خطی- طولی آن شناسایی شده است. علاوه بر این دیدگاه های معاصران ناظر بر شبکه معنایی واژگان قرآن و روابط بینابینی در قرآن، نظریه پیوند، گذر از نظم خطی قرآن و نظم شبکه ای و فراخطی قرآن است که قابلیت متن را در پیونددهی اجزای آن بالا می برد. با بررسی تفسیر ساختاری سوره مطففین به دو روش خطی و فراخطی این مدعا اثبات می شود. چنانچه غرض سوره مطففین، بیان دلیل نادیده گرفتن حقوق مادی و معنوی دیگران است که دربی توجهی و عدم اعتقاد به روز قیامت ریشه دارد و آیاتی از قرآن کریم شاهد و منطبق با این مفهوم است، بر اساس این یافته ها، شبهه پراکنده بودن موضوعی آیات سوره ها نیز رفع می شود.

تفسیر ساختاری، نظم خطی و فراخطی، سوره مطففین، حقوق مادی، حقوق معنوی