سیدمحمد موسوی - استادیار گروه مهندسی معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خلیج فارس
شادی شعبانی - دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خلیج فارس

آنچه که از مرور مباحث مرتبط با معماری ویژه نابینایان بر می آید، به نظر می رسد که در طی گذر زمان، با وجود اصول و استانداردهایی جهت طراحی فضای مناسب برای آنان، هنوز توجه چندانی به این مهم در ایران نشده است. در واقع همواره معماری، تلفیقی از هنر و دانش در راستای خلق محیطی بر پایه بینایی بوده است. در صورتی که نابینایان به تقویت حواس دیگر، که هر کدام به نوعی در شناسایی موقعیت و جهت یابی به آنان کمک می کند، به عنوان جایگزینی برای حس بینایی نیاز دارند. هدف این تحقیق طراحی مجموعه ای آموزشی متناسب با ادراک و ناتوانایی های کودکان نابینا و کم بینا است چرا که آموزش به نابینایان از کودکی نقش قابل توجهی در توانمند سازی آنان از طریق تقویت سایر حواس دارد. برای رسیدن به این هدف مهم در این تحقیق ابتدا به معرفی نابینا سپس به ارائه مبحثی در زمینه لزوم آموزش به نابینایان از کودکی و در ادامه به نحوه ادراک نابینا از فضا و در آخر به ارائه راهکارهایی جهت ارتقای کیفیت فضاهای آموزشی ویژه کودکان نابینا و کم بینا پرداخته شده است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز از طریق منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. نتایج حاصل از تحقیق، طراحی مرکزی برای کودکان نابینا و کم بینا بر مبنای گردش فضایی ساده و ادراک فضا به کمک عناصر و عوامل بصری و غیربصری مانند حس بویایی، شنوایی و لامسه، متناسب با نیازهای نابینایان و کم بینایان را شامل می شود.

معماری، معماری چند حسی، ادراک غیر بصری، افراد نابینا، نشانه شناسی