Sedigheh Khayatan Mostafavi - ۱- PhD Student, Department of Psychology, Isfahan (Kho-rasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
Asghar Aghaei - ۲- Professor, Department of Psychology, Isfahan (Kho-rasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
Mohsen Golparvar - ۳- Associate professor, Dep-artment of Psychology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

سابقه و هدف: مطالعات نشان می دهند که درمان ها و مداخلات مبتنی بر فنون معنوی نقش مهمی در ایجاد آرامش روانی بیشتر در بیماران مبتلا به بیماری های مزمن دارند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس با محتوای معنویت درمانی ایرانی- اسلامی بر شدت درد و علائم بیماری در زنان مبتلا به فیبرومیالژی انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه حاضر در قالب یک پژوهش نیمه آزمایشی دوگروهی (یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل) سه مرحله ای شامل: پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری اجرا شد. از جامعه آماری زنان مبتلا به فیبرومیالژی، ۳۰ بیمار انتخاب شدند و به طور تصادفی به گروه آزمایش (۱۵=n: تحت برنامه آموزشی مبتنی بر مدیریت استرس با محتوای معنویت درمانی ایرانی- اسلامی طی ۱۲ جلسه گروهی به صورت یک بار در هفته) و گروه کنترل (۱۵=n) تقسیم گردیدند. شایان ذکر است که تمامی شرکت کنندگان پرسشنامه تشخیص شدت درد (BPI: Brief Pain Inventory) را در سه مرحله خط پایه، پس از اجرای معنویت درمانی ایرانی- اسلامی و در مرحله پیگیری تکمیل کردند. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که برنامه مبتنی بر مدیریت استرس با محتوای معنویت درمانی ایرانی- اسلامی پس از مداخله و پیگیری (۴۵ روز پس از سنجش خط پایه) بر کاهش شدت درد و ابعاد حسی و واکنشی در مراحل پس آزمون و پیگیری تاثیر معناداری داشته است (۰۱/۰>P). استنتاج: مطابق با نتایج این پژوهش، آموزش مدیریت استرس با محتوای معنویت درمانی ایرانی- اسلامی و به شیوه گروهی، روش موثری برای کاهش شدت درد در زنان مبتلا به بیماری فیبرومیالژی می باشد.

Fibromyalgia, Spiritual therapy, Stress management, فیبرومیالژی, مدیریت استرس, معنویت درمانی