مسعود باتر - استادیار، گروه حفاظت و مرمت آثار تاریخی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران، کد پستی: ۹۸۶۱۳۳۵۸۵۶.
فائزه سراجی - دانش آموخته کارشناسی مرمت آثار تاریخی، گروه حفاظت و مرمت آثار تاریخی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه زابل، زابل، ایران، کد پستی: ۹۸۶۱۳۳۵۸۵۶

یکی از مهم ترین انواع سفال های اوایل دوران اسلامی، در ایران، سفالینه های گلابه ای منقوش است که در قرون سوم و چهارم هجری قمری به ویژه در عصر سامانیان در ایران توسعه و گسترش یافته است. در این پژوهش به منظور شناخت فنون پوشش گلی در این سفالینه ها و شناسایی ترکیب شیمیایی گلابه و رنگدانه های به کار رفته در آنها، تعدادی از نمونه های تاریخی سفالینه‎ های گلابه ای منقوش مکشوفه از سیستان به شیوه های مختلف آزمایشگاهی، شامل: بررسی میکروسکوپی، آزمون نقطه ای، آنالیز به روش SEM-EDS‎ وXRD ‎ مورد مطالعه قرار گرفت.‎ ‎این مطالعات آزمایشگاهی، نشان داد که در تهیه گلابه از دوغاب گل رس غنی از آلومینیم که آمیخته با ترکیبات سرب بوده، استفاده شده است‎ ‎و برای نقوش سفالینه ها و رنگ های طیف قرمز تا قهوه ای تیره از گل اخرای حاوی اکسید آهن مخلوط با اکسید منگنز و برای رنگ سبز، از رنگدانه سبز خاکی استفاده شده بود. علاوه بر این، مشخص شد که با توجه به آنالیز ترکیب کانی شناختی بدنه سفالینه ها، این سفالینه ها و تزئینات آن در دمایی در حدود ۹۰۰-۸۵۰ درجه سانتی گراد پخت داده شده اند.

سفال گلابه ای منقوش, آنالیز سفال, رنگدانه, سیستان, SEM-EDS