وحید رضائی شورکی - گروه فقه تربیتی، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعه المصطفی العالمیه، ایران
مجید طرقی - گروه علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

«آموزش الکترونیکی»، به عنوان یکی از ثمرات توسعه دانش الکترونیک، نقش چشم گیری در پیشرفت فرایند آموزش داشته است. «آموزش الکترونیکی»، به معنای فرایند یاری رسانی به متربی، با بهره گیری از دانش و ابزارهای الکترونیکی، جهت شکوفاسازی ظرفیت های انسانی یا اصلاح صفات و رفتار او، شامل مجموعه مراحل طولی و فعالیت های عرضی بوده که حسب شرایط بیرونی و ویژگی های درونی، آثار مثبت و پیامدهای منفی در پی دارد.«آزمون الکترونیکی» به عنوان یک فعالیت ذیل مرحله «ارزیابی الکترونیکی»، همواره جایگاه قابل توجهی در فرایند «آموزش الکترونیکی» داشته است. این فعالیت مهم، چالش ها و آسیب های خاص خود را داشته که یکی از موثرترین این چالش ها، «اضطراب» است.گرچه در زمینه موضوع شناسی، آثار و مستندات مستقل متعددی، پیرامون «اضطراب» و «آزمون الکترونیکی» وجود دارد؛ اما پژوهشی مستقل در زمینه تحلیل فقهی اضطراب و ارائه راهکارهای تربیتی جهت اصلاح یا کاهش آسیب های اضطراب در آزمون الکترونیکی یافت نشد.اضطراب، وصف یا حالتی است که مستقلا نمی‎تواند موضوع حکم شرعی باشد؛ اما افعالی مانند تحمیل و تحمل اضطراب، قابل بررسی فقهی با دو رویکرد فقه فردی و حکومتی می‎باشد. چنانچه تحمیل و تحمل اضطراب در آزمون الکترونیکی، مستلزم ضرر معتنا به عقلائی و عرفی یا هلاکت باشد، مستند به قاعده "لاضرر"، تحمیل و تحمل اضطراب، حرام است؛ مگر اینکه، قواعد یا عناوین ثانویه، مانند اضطرار در این مقام، حاکم باشد.راهکارهای عملیاتی جهت بهبود وضعیت اضطراب، در آزمون الکترونیکی و نیز کاهش آسیب های آن، قابل پیشنهاد است که مهم‎ترین آنها ذکر و یاد خداوند متعال است.

اضطراب امتحان, آموزش مجازی, آموزش الکترونیکی, فقه تربیتی, آزمون الکترونیکی