مهدی امینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزو نویسنده مسئول،
حسین کوهستانی - دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
فاطمه کاظمیه - استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران و از مهم ترین و با ارزش ترین اکوسیستم های آبی ایران و جهان به شمار می آید. این دریاچه طی چهار دهه گذشته به دنبال افزایش دما، تغییرات زیاد در بارندگی و همچنین وقوع خشکسالی در سطح حوضه، تراز آب دریاچه دچار تغییرات زیادی شده است و امروز با بحران خشک شدن روبرو است. در این تحقیق عوامل موثر بر وقوع بحران خشکسالی این دریاچه و راهکارهای موثر برای کاهش و جلوگیری از نابودی این دریاچه ارائه شده است. این مطالعه از نوع تحقیقات کاربردی بوده و جامعه آماری آن را سرپرستان خانوارهای دهستان دول (۲۱۳۰نفر) و کارشناسان باتجربه در زمینه ی مسائل دریاچه ارومیه تشکیل می دهند. حجم نمونه سرپرستان خانوارها از طریق جدول مورگان به تعداد ۱۵۲ نفر برآورد گردید. روش نمونه گیری سرپرستان خانوارها طبقه ای با انتساب متناسب و روش نمونه گیری کارشناسان به صورت گلوله برفی بود. ابزار تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی آن بر اساس تحقیقات پیشین و نظرات اساتید و کارشناسان تائید و برای تعیین میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار SPSS صورت گرفت که علاوه بر آمار توصیفی، از آمار استنباطی استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد عوامل موثر بر خشک شدن دریاچه ارومیه از نظر کارشناسان، کمبود بارندگی و خشکسالی با میانگین ۵۲/۶ در اولویت اول و تراکم[۱] بالای جمعیت با میانگین ۵۲/۲ در اولویت نهم و از نظر سرپرستان خانوارها، احداث سد با میانگین ۳/۷ در اولویت اول و کشت محصولات پر مصرف آب با میانگین ۱۴/۳ در اولویت نهم قرار گرفتند. هم چنین کاشت محصولات کم مصرف آب با ۶۴/۱۵ درصد در رتبه اول و بازکردن سدها با ۶۶/۶ درصد در رتبه دهم از نظر کارشناسان و انتقال آب به دریاچه با ۶۶/۱۶ درصد در رتبه اول و پوشش انهار با ۸۹/۴ درصد در رتبه دهم از نظر سرپرستان خانوار به عنوان راهکارهای احیاء مجدد دریاچه ارومیه برآورد گردید.

خشکی, دریاچه ارومیه, عوامل اقلیمی, عوامل انسانی