علیرضا واعظی
اعظم حسین شاهی

تفاوت رسوبگذاری در عرصه های پخش سیلاب ممکن است منجر به تغییرات مکانی ویژگی های خاک در منطقه گردد. از این رو این پژوهش به منظور بررسی تغییرات مکانی ویژگی های خاک در اثر پخش سیلاب در عرصه قره چریان زنجان انجام گرفت. برای این منظور سه عرصه پخش سیلاب همراه با عرصه شاهد جهت نمونه برداری خاک انتخاب شد. هر کدام از عرصه های پخش به هشت شبکه و عرصه شاهد به سه شبکه تقسیم شد. در هر شبکه سه نیمرخ خاک حفر و از سه عمق مختلف (۰-۲۰، ۲۰-۴۰ و ۴۰-۶۰ سانتی متر) نمونه های خاک برداشت گردید. تغییرپذیری مکانی ویژگی های خاک با استفاده از زمین آمار بررسی شد. از روش کریجینگ برای میان یابی مکانی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که مقدار سیلت، رس، چگالی ویژه ظاهری، هدایت الکتریکی، پتاسیم و کربنات در اثر پخش سیلاب افزایش و مقدار شن، تخلخل، نفوذپذیری، آب قابل دسترس، واکنش (اسیدیته)، ماده آلی، آهک و ازت کاهش یافت. تنها تغییرات آب قابل دسترس، ازت، پتاسیم و بی کربنات در منطقه دارای ساختار مکانی بود و شعاع تاثیر آن ها به ترتیب ۵۱۳، ۴۵۵، ۴۳۳ و ۴۰۷ متر بود. تغییرنمای آب قابل دسترس به صورت نمایی و تغییرنمای ازت، پتاسیم و بی کربنات به صورت کروی مدل شد. مقدار آب قابل دسترس و ازت از شمال غرب به سمت جنوب (عرصه های پخش)، کاهش و مقدار پتاسیم و بی کربنات افزایش قابل توجهی نشان داد. از نقشه تغییرات مکانی ویژگی های خاک می توان به طور قابل اطمینان در مدیریت موثر سیلاب در عرصه ها استفاده کرد.

Sedimentation, Variogram, Spatial variation map and Gharacharyan