علی رضا واعظی - Soil Science Department, University of Zanjan
یونس رستمی - Soil Science Department, University of Zanjan

فرسایندگی باران بیانگر توان قطرات باران در فرسایش خاک است که انتظار می­رود تغییرات آن مطابق با  تغییرات ویژگی­های باران به ویژه شدت و مدت بارندگی تغییر کند. این پژوهش به منظور بررسی اثرات شدت و مدت بارندگی در فرسایندگی باران در منطقه­ای نیمه­خشک در شمال غرب زنجان، ایران انجام شد. هدررفت خاک در ۴۸ کرت به اندازه ۶۰ سانتی­متر ×۸۰ سانتی متر تحت باران­های شبیه­سازی شده با هشت شدت و شش تداوم بارندگی در پنج تکرار در دامنه­ای شیب­دار (۸ درصد) اندازه­گیری شد. بر اساس نتایج از ۲۴۰ رخداد بارندگی، ۱۸۰ رخداد منجر به هدررفت خاک در کرت­ها شدند. شدت ۱۵ میلی­متر بر ساعت به عنوان آستانه وقوع فرسایش خاک در کرت­ها بود. انرژی کل باران (E) به دست آمده بر اساس مجموع انرژی تمام قطرات باران هم­بستگی بهتری با میزان هدررفت خاک در کرت­ها داشت (۹۲/۰=r). هدررفت خاک همبستگی بالایی با شاخص به دست آمده از حاصل ضرب حداکثر شدت ۵/۷ دقیقه­ای باران (I۷.۵) و انرژی باران (E)، EI۷.۵ داشت. حدود ۹۶ درصد هدررفت خاک در کرت­ها با شاخص EI۷.۵ تبیین شد. نتایج نشان داد که شاخص EI۷.۵ در مقایسه با EI۳۰ هدررفت خاک را در کرت­های کوچک شبیه آنچه که معمولا در فرسایش سطحی رخ می­دهد، بهتر پیش­بینی می نماید.

EI۷.۵, Rainfall erosivity, Rainfall intensity, Rainfall duration, EI۷.۵, شدت بارندگی, فرسایندگی باران, مدت بارندگی