جعفر رکنی - Ph.D. Candidate of Geomorphology Department of Physical Geography Ferdowsi University of Mashhad
سید رضا حسین زاده - Associate Professor Department of Geography Faculty of Letters and Humanities Ferdowsi University Of Mashhad (FUM)
غلامرضا لشکری پور - Professor Department of Geology Faculty of Sciences Ferdowsi University Of Mashhad (FUM)
سعد اله ولایتی - Professor Department of Geography Faculty of Letters and Humanities Ferdowsi University Of Mashhad (FUM)

در بسیاری از دشت های ایران پدیده خطرناک فرونشست رخ داده است که از جمله این مناطق دشت نیشابور در شمال شرق ایران میباشد. این دشت بعد از دشت مشهد، از لحاظ برداشت آب زیرزمینی و نیز به لحاظ حاصلخیزی، مهم ترین دشت استان خراسان رضوی است. منبع عمده تامین آب این دشت منابع آب زیرزمینی است. بر اثر برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی، نشست زمین رخ داده و ترک ها و شکاف های کششی در سطح زمین در نقاط مختلف این دشت ایجاد گردیده است. هدف اصلی این پژوهش تحلیل توزیع و سازوکار تشکیل شکاف های ناشی از فرونشست زمین می باشد. با استفاده از داده های راداری سنجنده سنتینل۱ محدوده فرونشستی دشت بررسی و با استفاده از داده های سنجنده کوئیک برد و سنجنده سنتینل ۲ که قدرت تفکیک مکانی بالایی دارد شکاف ها در زون فرونشستی مشخص گردید. سپس در بازدیدهای میدانی وجود و موقعیت این شکاف ها راستی آزمایی و به وسیله جی پی اس مختصات کامل شکاف ها شامل ۵/۲۵ کیلومتر شکاف ممتد و غیرممتد و به تعداد ۱۸۱ شکاف برداشت و نقشه های شکاف دشت تهیه شده است علاوه بر این ها شکاف های احتمالی و پوشیده نیز در مناطق مختلف دشت بررسی و در نقشه ها مشخص گردید. بررسی داده های ژئوالکتریک و وضعیت سنگ بستر بر اساس مدل های مفهومی ایجاد شکاف ها تحلیل شده است . با توجه به بررسی ها و با در نظر گرفتن وضعیت و شکل هندسی دشت و پهنه فرونشستی این دشت می توان گفت: سازوکار مدل مبتنی بر مکانیک سازوکار مدل ناهمگنی مصالح آبخوان و هم چنین سازوکارکشیدگی های کششی از مهمترین سازوکارها درتشکیل شکاف ها ی دشت نیشابور می باشند.

Land subsidence, Fissure formation mechanism, Fissure distribution, Dasht-e-Neyshabur