زهرا خیاطی - گروه روانشناسی،واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
محمود شیرازی - دانشیار،گروه روان شناسی،دانشگاه سیستان و بلوچستان ،زاهدان،ایران
غلامرضا ثناگوی محرر - گروه روان شناسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

هدف: هدف پژوهش تعیین اثربخشی آموزش یوگا بر پرخاشگری دانش آموزان مبتلا به اختلال کاستی توجه/فزون­ کنشی بود. روش: روش پژوهش از نوع نیمه تجربی، پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری دو ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری ۶۰ دانش ­آموز پسر ۷ الی ۱۲ سال شهر زاهدان که در سال­تحصیلی ۹۸-۹۷ به مراکز مشاوره ارجاع داده شده بودند و با استفاده از پرسشنامه علائم مرضی کودکان گادو و اسپرافکین، ۱۹۹۴؛ غربالگری شدند. ۴۰ دانش آموز دارای اختلال کاستی توجه/فزون­ کنشی که هم زمان نمره پرخاشگری بالایی داشتند پس از بررسی معیارهای ورود به مطالعه شناسایی شدند و با روش نمونه ­گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۲۰ دانش آموز) و گروه کنترل (۲۰ دانش آموز) جایگزین شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (۱۹۹۲) و نیز برنامه آموزش یوگا به مدت ۱۶ جلسه ۴۵ دقیقه ای در ۸ هفته به گروه آزمایش آموزش داده شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس مختلط با اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. یافته ها: نتایج حاکی از تاثیر آموزش یوگا بر پرخاشگری کلی (۷۴/۲۱F=، ۰۰۱/۰P=)، پرخاشگری بدنی (۷۰/۱۳F=، ۰۰۱/۰P=)، پرخاشگری کلامی (۴۱/۱۰F=، ۰۰۱/۰P=)، خشم (۸۶/۷F=، ۰۰۸/۰P=) و خصومت (۴۳/۵F=، ۰۲۶/۰P=) در مرحله پس آزمون و پایداری این تاثیر در مرحله­ پیگیری بود. نتیجه گیری: نتایج حاکی از تاثیر آموزش یوگا بر کاهش پرخاشگری در مبتلایان به اختلال کاستی توجه/فزون­ کنشی بود. در نتیجه؛  برنامه ریزی برای استفاده از آموزش یوگا در کودکان ضروری و درمانگران می ­توانند از آموزش یوگا جهت کاهش پرخاشگری در کودکان استفاده کنند.

پرخاشگری, کاستی توجه, فزون کنشی, یوگا