مریم موسوی - Department of Soil Science, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad.
رضا خراسانی - Department of Soil Science, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad.
رضا توکل افشاری - Department of Agrotechnology, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad.

کمبود فسفر و تنش خشکی از عوامل محدودکننده در عملکرد گندم است. تنش خشکی آثار متفاوتی بر کارایی های جذب، مصرف و استفاده فسفر خاک در ارقام گندم می گذارد. هدف از این پژوهش بررسی پاسخ رشد و نمو، جذب و کارایی فسفر در ارقام گندم سیروان و سیوند در سه سطح تنش رطوبتی ۵۰، ۷۰ و ۹۵ درصد گنجایش مزرعه خاک و دو سطح فسفر ۰ و ۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم خاک بود. نتایج نشان داد که کاربرد فسفر در شرایط تنش خشکی ۵۰ درصد گنجایش مزرعه وزن خشک شاخساره، کارایی مصرف فسفر، طول و سطح ریشه و قندهای محلول کل را به ترتیب ۴۲، ۶۱، ۸۴، ۴۷ و ۶۶ درصد افزایش داده و نشت الکترولیت را به میزان ۶۴ درصد کاهش داد. هم چنین افزودن فسفر به مقدار ۲۵ میلی گرم در کیلوگرم در شرایط تنش خشکی (۵۰ درصد گنجایش مزرعه)، وزن خشک شاخساره را در رقم سیروان ۷۵ درصد نسبت به رقم سیوند افزایش داد. این افزایش می تواند به دلیل تاثیر فسفر در فعالیت های سوخت و ساز درون گیاه باشد که منجر به افزایش رشد ریشه، تولید قندهای محلول و مقاومت دیواره سلولی و کاهش نشت الکترولیت شده است. بنابراین تغییرات مثبت مشاهده شده در اثر استفاده فسفر در شاخص های مختلف باعث افزایش مقاومت رقم سیروان نسبت به سیوند در شرایط تنش خشکی شد. با توجه به نتایج کارایی های فسفر و برخی ویژگی های مورفولوژیک ریشه و فیزیوبیوشیمیایی، رقم سیروان توانست پاسخ خوبی نسبت به کود فسفر در تعدیل اثر تنش خشکی نشان دهد.

Moisture stress, Phosphorus uptake, Phosphorus use efficiency, Plant dry matter., تنش رطوبتی, جذب فسفر, کارایی استفاده فسفر, ماده خشک گیاهی.