نرگس سجادیه - دانشگاه تهران

هدف اصلی این پژوهش بررسی خرد و خردورزی از دیدگاه آنتونیو داماسیو (با تاکید بر فرضیه نشانگرهای جسمی) و بیان دلالت های آن در تربیت عقلانی است. پرسش اساسی این است که آنچه داماسیو در قالب فرضیه نشانگر جسمی درباره خردورزی می گوید، چه دلالت هایی برای تربیت عقلانی دارد؟ برای پاسخ به این سوال از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. دیدگاه زیست عصب شناسانه داماسیو با تاکید بر نقش بدن و تنظیمات زیست شناختی (تعادل حیاتی، اصل ارزش، هیجانات و احساسات) رشد خرد را در بستر و بر محور هیجانات و احساسات می داند. داماسیو معتقد است درهم تنیدگی و انسجام میان شناخت و جنبه های عاطفی، ضرورتی است که طی تکامل ارگانیسم برای حفظ و مدیریت حیات به وجود آمده است؛ از این رو کارکرد صحیح استدلال و خردورزی اساسا وابسته به کارکرد درست هیجانات و احساسات است. در این دیدگاه نقص خردورزی به جای اینکه شناختی باشد، به نقص در کارکرد هیجانات و احساسات مربوط است. بنابراین، چنانچه سیستم هیجانی دچار بدکارکردی شود، فرآیند تصمیم گیری و خردورزی نیز با نقصی بنیادین روبه رو خواهد شد. از جمله دلالت های دیدگاه داماسیو برای تربیت عقلانی و پرورش خردورزی عبارتند از؛ (الف) به رسمیت شناختن نقش سازنده عواطف در پرورش قوه عقلانی و مهارت استدلال، (ب) بهره گرفتن از ظرفیت استدلال برای اصلاح نقش هیجانات، (ج) درهم تنیدگی به جای تفکیک، مواد درسی بر مبنای ارتباط متقابل پرورش تفکر– پرورش هیجان/احساس.

فرضیه نشانگر جسمی، خردورزی، تربیت عقلانی، هیجان، احساس