پریسا عباسیان - دانشجوی دکتری، گروه جنگل داری و اقتصاد جنگل ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران ، کرج ، ایران
پدرام عطارد - استاد، گروه جنگل داری و اقتصاد جنگل ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران ، کرج ، ایران
شهرام خلیقی سیگارودی - دانشیار، گروه احیای مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
جواد بذرافشان - دانشیار، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
جان تولند ون استان - دانشیار، گروه زمین شناسی و جغرافیا، دانشگاه جورجیای جنوبی، آمریکا

تولید اولیه خالص (Net Primary Production, NPP) از شاخص های مهم ارزیابی توان تولید بوم سازگان ها است که به شدت تحت تاثیر تغییر اقلیم قرار دارد. پژوهش پیش رو با هدف بررسی اثر تغییر اقلیم بر روند و حساسیت NPP در ناحیه رویش هیرکانی با استفاده از داده های طولانی مدت (۳۱ساله) ایستگاه های هواشناسی گرگان، قائم شهر، بابلسر، نوشهر، رامسر، انزلی و آستارا، در بازه زمانی ۱۹۸۷ تا ۲۰۱۷ میلادی (۱۳۶۵ تا ۱۳۹۶) انجام شد. NPP با استفاده از مدل اقلیم مبنای سینتتیک برآورد شد و ارزیابی روند آن و نیز روند عوامل اقلیمی با استفاده از آزمون من- کندال انجام شد. نتایج نشان داد که میانگین دمای سالانه در تمام ایستگاه های مورد مطالعه، روندی افزایشی و معنی دار داشت، درحالی که روند بارندگی سالانه در هیچ یک از ایستگاه ها معنی دار نبود. میانگین سالانه NPPدر ناحیه رویشی هیرکانی ۱۰/۶ تن در هکتار در سال (انحراف معیار ۱/۹۱±) برآورد شد. بیشترین و کمترین مقدار NPP به ترتیب مربوط به ایستگاه های انزلی و گرگان بود که به ترتیب ۱۳/۴۲(انحراف معیار ۱/۳۸±) و ۷/۶ (انحراف معیار ۱±) تن در هکتار در سال تخمین زده شد. مقدار NPP از شرق به غرب ناحیه هیرکانی تا ایستگاه انزلی به صورت افزایشی برآورد شد. ضریب حساسیت NPP نسبت به دما در کل ناحیه، ۰/۵ برآورد شد. این عدد نشان می دهد که در صورت افزایش دما به مقدار تقریبی ۰/۶ درجه، NPPسالانه می تواند نزدیک به ۰/۲ تن در هکتار در سال افزایش یابد. نتایج این پژوهش می تواند در برنامه ریزی برای استفاده از خدمات بوم سازگان ها استفاده شود.

بوم سازگان, ضریب حساسیت, مدل اقلیم مبنا