فهیمه شکرانی - دانشجوی دکتری، گروه زراعت، دانشگاه ارومیه، ارومیه ، ایران
جلال جلیلیان - گروه زراعت، دانشگاه ارومیه، ارومیه ، ایران
علیرضا پیرزاد - گروه زراعت، دانشگاه ارومیه، ارومیه ، ایران
اسماعیل رضائی چیانه - گروه زراعت، دانشگاه ارومیه، ارومیه ، ایران

کشت مخلوط گیاهان و بهره گیری از کودهای زیستی جهت بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاهان از دیدگاه کشاورزی پایدار مهم محسوب می­گردند. اثر باکتری­های حل کننده فسفات بر عملکرد و اجزای عملکرد بالنگوی شهری و نخود در کشت خالص و مخلوط، با آزمایشی دو ساله (۱۳۹۴-۱۳۹۳) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه­ تحقیقاتی هنرستان کشاورزی نقده بررسی گردید. تیمارهای آزمایشی شامل کاشت نخود با تراکم (۳۰ و ۴۰ بوته در مترمربع) و بالنگو (۱۶۰ بوته در متر مربع) در شرایط مایه زنی با کود زیستی فسفاته شامل دو باکتری (Bacillus lentus وPseudomonas putida) و بدون مایه زنی بودند. در نخود بیشترین تعداد دانه در نیام (۳/۱ عدد)، عملکرد دانه (۱/۶۷۴ کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (۹/۴۹ درصد) ازکشت خالص نخود با تراکم ۳۰ بوته در متر مربع در سال اول کاشت و در شرایط کاربرد کود زیستی حاصل شد و کمترین میزان آن­ها از کشت مخلوط ۴۰ بوته نخود+ بالنگو در سال دوم و تحت تیمار شاهد (بدون کاربرد کود زیستی) بدست آمد. در گیاه بالنگو بالاترین تعداد دانه در بوته (۵/۱۰۶ عدد)، عملکرد دانه (۵/۴۸۹ کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت (۱/۲۲ درصد) از تیمار کشت خالص بالنگو و کاربرد کود زیستی در سال اول کاشت به­دست آمد و کمترین مقدار آنها مربوط به تیمار کشت مخلوط نخود۴۰ + بالنگو در تیمار بدون مایه زنی (بدون کود) در سال اول کاشت حاصل شد .نسبت برابری زمین در شرایط کشت مخلوط ۳۰ بوته نخود+ بالنگو با تیمار کاربرد کود زیستی (۷۴/۱) بود که نشان دهنده ۷۴ درصد افزایش سودمند زراعی نسبت به کشت خالص دو گونه دارد و این تیمار می­تواند برای ایجاد پایداری تولید و بهره­وری استفاده از زمین­های کشاورزی به طور قابل ملاحظه­ای موثر باشد.

آبیاری تکمیلی, عملکرد, کشاورزی پایدار, کودهای زیستی, نسبت برابری زمین