پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های نخود متحمل به سرما در کشت دیم پاییزه

ارزیابی ژنوتیپ های نخود تحت شرایط محیطی مختلف، می تواند در شناسایی ژنوتیپ های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. در این تحقیق به منظور شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول، متحمل به سرما و پایدار نخود برای کشت پاییزه در نواحی سرد و مرتفع کشور ۱۳ ژنوتیپ نخود کابلی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار منطقه سردسیر کشور شامل ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم مراغه، کردستان، همدان و ارومیه به مدت سه سال زراعی (۹۹-۱۳۹۶) به صورت کشت دیم پاییزه مورد ارزیابی قرار گرفتند. از بین ژنوتیپ های نخود مورد بررسی، بیشترین و کمترین میانگین عملکرد دانه به ترتیب به ژنوتیپ های G۱ (۸۹۳ کیلوگرم در هکتار) و G۹ (۷۴۴ کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. سهم محیط، ژنوتیپ و اثرمتقابل در تجزیه مرکب عملکرد دانه آنها در تغییرات عملکرد دانه به ترتیب ۶۸.۴، ۱.۲۱ و ۱۰.۳۰ درصد بود. مقدار GEI با استفاده از مدل بای پلات تفکیک شد و طبق تجزیه مقادیر منفرد دو مولفه اصلی اول به ترتیب ۴۲.۸۶= PC۱ و ۲۷.۸۸=PC۲ درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کردند. بر اساس نمودارهای GGE بای پلات، ژنوتیپ های G۱, G۳ و G۸ با کمترین سهم در اثر متقابل ژنوتیپ در محیط به عنوان پایدارترین و پرمحصول ترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. در مجموع ژنوتیپ های G۱, G۳ و G۸ ضمن داشتن پایداری بالا از عملکرد دانه بالاتری نیز نسبت به سایر ژنوتیپ ها برخوردار بوده و می توانند کاندیدای فرآیند معرفی رقم باشند.

کلیدواژه ها:

GG Biplot ، heat-map plot ، Kabuli chickpea ، Yield stability