مژگان تبریزی وندطاهری - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران
محمد کوهستانی چوان - موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران

با توجه به نقش و اهمیت تنوع ژنتیکی در پیشبرد برنامه­های اصلاحی، شناسایی و توسعه تنوع ژنتیکی از طریق دورگ­گیری از گام­های اساسی برای به نژادگران به شمار می­آید. به دلیل مشکلات دورگ­گیری عدس در ایران، برنامه­های اصلاحی بیشتر از طریق شناسایی لاین­هایی با خصوصیات مطلوب زراعی و عملکرد دانه بالا نسبت به ارقام موجود دنبال شده است. راه­اندازی برنامه دورگ­گیری برای عدس در ایجاد نسل F۱ مطلوب و کاربرد آن­ها در معرفی لاین­ها و ارقام، موثر واقع می­شود. به منظور توسعه تنوع ژنتیکی و تجمع صفات مطلوب از جمله عملکرد بالا، درشتی بذر، تیپ بوته ایستاده و زودرسی، هشت ژنوتیپ عدس که از لحاظ مورفولوژیکی و ژنتیکی تفاوت داشتند به عنوان والد انتخاب شده و در بلوک­های تلاقی با یکدیگر تلاقی داده شدند. از ۲۳۰ تلاقی انجام گرفته، ۴۹ تلاقی موفق با ۶۹ بذر F۱ به دست آمد. به منظور تایید صحت دورگ­گیری در تعدادی از نتاج F۱، از ۱۴ نشانگر RAPD استفاده شد. بدین منظور ۳۰ بوته F۱ مربوط به این تلاقی­ها مطالعه شدند. وجود حداقل یک باند مشترک با والد پدری نشان دهنده تایید و معیار انتخاب بوته­ها به عنوان F۱ واقعی است. بر این اساس، در تلاقی­های شماره چهار، پنج و شش صحت دورگ گیری در پنج بوته تایید شد در حالی­که در تلاقی­های شماره یک، دو و سه صحت دورگ گیری چهار بوته تایید شد. نتایج این مطالعه، کاربرد موفق نشانگرهای مولکولی در پیش­برد برنامه­های دورگ­گیری عدس را  نشان می­ دهد.

دورگ گیری, عدس, نشانگرهای مولکولی