سیدمحمدامین حسینی
ابوطالب خدمتی

تجربه نشان می دهد جوامع و کشورهایی که ازنظر منابع طبیعی ، ذخایر زیرزمینی و امکانات بالقوه (اعم از نیروی انسانی و منابع مادی) غنی هستند، اما بیشتر مردم آنها در فقر و تنگدستی زندگی می کنند و قادر به تامین معیشت زندگی و استاندارد قابل قبولی از سطح زندگی نیستند و تنها درصدی اندک، خاص و مشخص از ثروتهای کلان برخوردارند، فساد در آنها گسترده و شایع است و گاهی این شیوع و گستردگی فساد به حدی افزایش پیدا می کند که ریشه کن کردن و از بین بردن آن، غیرممکن به نظر می رسد. ریشه کنی فساد و یا دست کم کاهش آن، جز در صورت شناخت علل و عوامل اصلی به وجودآورنده فساد و آشنایی با دلایل و ریشه های آن، امکانپذیر نیست . شناخت ریشه ها و عوامل اصلی که موجب ایجاد فساد در نظام اداری، اقتصادی و سیاسی می شوند، یکی از شرایط اصلی و مقدمه لازم برای مبارزه با فساد و ریشه کنی آن است . فساد، ریشه ها و عوامل بسیار متعددی دارد؛ ولی عمدهترین و شاخص ترین علل بروز فساد در نظام اداری را می توان در عوامل ذیل خلاصه کرد:نظام نادرست گزینش و استخدام و به سخن دیگر، فساد استخدامی ؛ ضعف ها و خلاهای نظارتی و غیر جامع بودننظام کنترل و نظارت؛ سیستم غیراصولی و ناعادلانه ارزشیابی ؛ کم و ناکافی بودن حقوق و مزایای کارکنان، روشن نبودن وظایف و خلاهای قانونی ؛ تبعیض و بی عدالتی ؛ نبودن سازوکار دقیق و جامع پاسخگویی ؛ جامع نبودن سیستم پاداش و تشویق ؛ نگرش نادرست به مدیریت و کار در سازمان؛ فاصله گرفتن از ارزشهای معنوی و اخلاقی ؛ غلبه فرهنگ قانونگریزی؛ غلبه فرهنگ منفعت طلبی و خودخواهی ؛ گسترش فرهنگ اشرافی گری تجمل خواهی ؛ کاهش سطح وجدانکاری و ترجیح منافع فردی بر منافع گروهی .

مبارزه، فساد، اداری، رویکرد اسلامی ، اخلاق، عوامل ساختاری