معروف خلیلی - عضو هیئت علمی بخش کشاورزی (اصلاح نباتات)، دانشگاه پیام نور، واحد تهران، ایران
مصطفی ریاحی اوغانی - دانش آموخته بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، واحد تهران، ایران
محمد علی ابراهیمی - عضو هیئت علمی بخش کشاورزی (اصلاح نباتات)، دانشگاه پیام نور، واحد تهران، ایران

به منظور شناسایی QTL­های مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه جو ، ۷۲ لاین دابل هاپلوئید به همراه والدین (Steptoe و Morex) در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار و در شرایط نرمال(آبیاری) و تنش کم­آبی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج QTL به روش مکان­یابی فاصله­ای، در شرایط نرمال، ۱۷ عدد QTL برای صفات مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از ۱۱ تا ۲۰ درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به عملکرد دانه و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه بود. LOD در دامنه ۰۲/۳ تا ۱۱/۶ قرار داشت. در شرایط تنش کم آبی، ۱۴ عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از ۸۶/۱۱ تا ۷۷/۱۹ درصد متغیر بود که به ترتیب به صفات انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه اختصاص داشت. LOD نیز در دامنه ۱۲/۳ تا ۶۱/۵ قرار داشت. در این بررسی برای صفت تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه دو QTL پایدار بر روی کروموزوم های ۳H و ۱H برای تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله یک QTL پایدار بر روی کروموزوم ۴H، برای صفت انتقال مجدد دو QTL بر روی کروموزوم های ۴H و ۱H، برای عملکرد دانه دو QTL پایدار روی کروموزوم های ۴H و ۳H، مکان یابی شدند. بعد از اعتبار سنجی QTL­های پایدار و خوشه­ای شناسایی شده برای صفات مهم کمی و کیفی مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه جو می­تواند در برنامه گزینش به کمک نشانگر مورد استفاده قرار گیرند.

]گیاه جو, QTL, انتقال مجدد, مواد فتوسنتزی