منصور کردی - دکتری، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گیلان، ایرا
نادر شعبانی پور - دانشیار، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گیلان، ایران

چکیده مطالعات بافت شناختی بر اندام­های حسی مار دریایی منقاردار اندک بوده و ازآنجایی­که این جانور دریایی هوازی عموما شکارگر بوده و خود همواره مورد حمله شکارچیانی فعال از قبیل عقاب دریایی و کوسه قرار دارد بررسی ساختار چشم آن  از هر دو جنبه حائز اهمیت می باشد. در مطالعه حاضر برای بررسی دقیق لایه های سلولی در کنار مقاطع بافتی از میکروسکوپ الکترونی نگاره نیز استفاده شد. نمونه­برداری از سطح آب در خلیج چابهار انجام گرفت. چشم­ها به ترتیب در محلول بوئن و فرمالین ۱۰ درصد تثبیت شدند. در جلوی قرنیه لایه­ای شفاف به نام عینک وجود دارد که ساختاری سه لایه در آن یافت شده است. چشم مار دریایی منقاردار دارای صلبیه و قرنیه­ای ضخیم است که جهت مقاومت در مقابل فشار و برخورد آب سازش یافته است. مشیمیه ساختاری سست داشته و لایه شبکیه تنها واجد گیرنده­های نوری از نوع مخروطی با تراکم پایین می­باشد که نشان از ضعف قدرت بینایی در این خزنده موفق دریایی دارد. شمارش سلول های مخروطی در شبکیه جانور نیز مشخص نمود که تراکم این سلول ها در ربع های شکمی و پشتی شبکیه نسبت به ربع های گیجگاهی و بینی بیشتر است. همچنین تراکم در ربع شکمی بیشتر از ربع پشتی است. با در نظر گرفتن رفتار جانور در محیط زندگی احتمال می رود ناحیه شکمی (با تراکم بیشتر) برای فرار از شکارچیان هوایی (عقاب دریایی) و ناحیه پشتی (با تراکم کمتر) تا حد بسیار اندکی در تغذیه آن از ماهیان بستر نقش داشته باشد.

واژه های کلیدی: چشم, شبکیه, عینک, مار دریایی منقاردار, میکروسکوپ الکترونی نگاره