سمیه مختاری ملایی - Department of Health Education and Promotion, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
رویا صادقی - Professor, Department of Health Education and Promotion, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
آذر طل - PhD, Department of Health Education and Promotion, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
مریم صبوری - PhD Student, Department of Health Education and Health Promotion, School of Public Health and Safety, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran
شهرزاد سعادت قرین - Department of Humanities, Technical and Vocational University, Tehran, Iran
عباس رحیمی فروشانی - Professor, Department of Epidemiology and Biostatistics, School of Public Health, Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran

مقدمه: ترجیحات غذایی تعیین کننده انتخاب غذا هستند و به طور قابل توجهی با رژیم غذایی و پیامدهای سلامتی ارتباط دارند. چاقی و اضافه وزن یکی از مشکلات سلامتی نوجوانان در دنیا می باشد. پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط وضعیت ترجیحات غذایی و شاخص توده بدنی (Body mass index یا BMI) با متغیرهای دموگرافیک در دانش آموزان دوره دوم ابتدایی شهرستان ملکان در استان آذربایجان شرقی انجام شد. روش ها: این مطالعه از نوع مقطعی، توصیفی- تحلیلی بود که بر روی ۵۸۲ دانش آموز دختر و پسر مقطع ابتدایی دوره دوم مدارس دولتی و غیر انتفاعی سه شهر شهرستان ملکان (ملکان، لیلان و مبارک شهر) به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی دو مرحله ای انجام شد. اطلاعات با استفاده از پرسش نامه دو قسمتی سوالات زمینه ای و پرسش نامه محقق ساخته ترجیحات غذایی به صورت آنلاین در بستر برنامه پرس لاین جمع آوری گردید. از نسبت روایی محتوا (Content validity ratio یا CVR) و شاخص روایی محتوا (Content validity index یا CVI) برای روایی و از ضریب Cronbach´s alpha جهت پایایی پرسش نامه استفاده شد (۹۸/۰ = CVI، ۹۱/۰ = CVR). داده ها با استفاده از آزمون های Mann–Whitney، t، One-way ANOVA، Kruskal-Wallis و ۲c در نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بین ترجیحات غذایی دانش آموزان با متغیرهای جنسیت (۰۰۱/۰ > P)، سن (۰۲۷/۰ = P)، پایه تحصیلی (۰۲۷/۰ = P)، تحصیلات مادر (۰۲۸/۰ = P)، شغل مادر (۰۰۲/۰ = P)، تحصیلات پدر (۰۴۶/۰ = P)، محل سکونت (۰۰۱/۰ = P) و درامد خانواده (۰۰۲/۰ = P) ارتباط معنی داری مشاهده شد. همچنین، بین BMI دانش آموزان با نوع مدرسه (۰۰۲/۰ = P)، تحصیلات پدر (۰۳۳/۰ = P) و سن مادر (۰۱۳/۰ = P) رابطه معنی داری وجود داشت. نتیجه گیری: نتایج حاکی از ارتباط بین ترجیحات غذایی و BMI نوجوانان با متغیرهای دموگرافیک می باشد که با توجه به وجود عوامل خطر، لازم است آموزش مدیریت وزن خانواده محور ارایه گردد. اهمیت توجه به راهبردهای بالقوه برای تقویت الگوهای تغذیه سالم نوجوانان و ارایه برنامه آموزشی که بتواند رفتارهای غذایی کودکان را بهبود بخشد و بار احتمالی بیماری های مرتبط با رفتار غذایی مانند چاقی را بر سیستم مراقبت های بهداشتی کشور کاهش دهد، لازم به نظر می رسد.

Food preferences, Overweight, Obesity, Adolescents, Body mass index, ترجیحات غذایی, اضافه وزن, چاقی, نوجوانان, شاخص توده بدنی