بررسی نقش و منزلت عقل و عواطف در تربیت اخلاقی از منظر استاد مطهری

عقل و عاطفه هر دو در تربیت اخلاقی جایگاه و نقش مهمی دارند. برای هر یک از آن دو در رفتار اخلاقی نیز سهمی خاص مورد پذیرش قرار گرفته است. ولی رفتار اخلاقی همانند سایر رفتارها در انسان منبعث از خاستگاه های شناختی (عقل) و غیرشناختی همانند عواطف و هیجانات است که در این میان خاستگاه های غیرشناختی خود تحت تاثیر عواملی نظیر وراثت، محیط اجتماعی و. . . است و شخص ناخواسته تحت تاثیر آن ها قرار می گیرد. اما از آن جا که این عوامل، تنها عوامل تاثیرگذار در اراده آدمی نیستند به رغم تاثیرپذیری اراده انسانی در افعال خود از عوامل ناخواسته ای نظیر عواطف و هیجانات به جهت وجود نیروی شناخت و تفکر و تاثیر انکارناپذیر آن در جهت دهی عواطف و شکل گیری اراده، انسان در همگی رفتارها و از جمله رفتارهای اخلاقی از اراده و عقل آزاد بهره می برد. جایگاه عقل آدمی در انتظام بخشیدن به بینش ها و برداشت های انسان چه در عرصه نظر و چه در ساحت عمل، بسیار رفیع و بی بدیل است. جایگاه بسیار مهم و ارزشمندی است. در گرو عقل ورزی بر خیلی از تمایلات و هواهای نفسانی غالب می شویم و پرده های گمان ها و خیالات دریده خواهد شد و انسان به تصمیم گیری عاقلانه نائل خواهد آمد.

کلیدواژه ها:

عقل ، عواطف ، جایگاه و منزلت ، رفتار.