رقیه نعمتی - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.
مهرداد آقائی - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران. (نویسنده مسئول)
عبدالله پاسالاری - کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کردستان، کرمانشاه، ایران.

ادبیات تطبیقی در تاریخ ادبیات عربی و فارسی از دیرباز ریشه دوانیده است. تاثیر ادب عربی بر ادب فارسی به­ویژه در مدایح نبوی، بر هیچ پژوهشگر ادبی، پوشیده نیست. ستایش پیامبر بزرگوار اسلام (ص) میراثی از عاطفه و تفکر دینی مشترک بین ادیبان اسلامی است. شعر فارسی با تاسی از شعر عربی در قالب­ها و اوزان و بحور شعری، افق­های نوینی رو به دنیای ادب گشود که در این میان بحرهای فراهیدی پایه ­های اولیه این گشایش و ابتکار بود. تاثیر و تاثر میان دو ادب عربی و فارسی متقابل است. در مقایسه اشعار احمد شوقی و بدیل خاقانی در محور مدایح نبوی، مضامین مشترکی همچون: میلاد، اخلاق و خلقت پیامبر(ص)مقام و منزلت یاران و خاندان پیامبر(ص)، حوض کوثر، معجزات و تاثیرپذیری از قرآن و حدیث نبوی و توجه به عیسی پیامبر مرسل قابل مقایسه و تطبیق است. با این تفاوت که خاقانی هرچند دارای مسلک صوفیانه نیست، ولی در خلق معانی و به کارگیری لغات متنوع ادبیات صوفیانه تبحر خاصی دارد و اغلب توصیف هایش کوتاه و خلاصه است، اما شوقی در غالب موارد به شکلی ساده و روشن و مفصل در مدایح نبوی خود به بیان مطلب می­پردازد. پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی مکتب فرانسوی و با روش توصیفی - تحلیلی به مقایسه اشعار شوقی و خاقانی با تکیه بر مدایح نبوی آنان می­پردازد، تا در خلال آن وجوه اشتراک و گاهی افتراق این دو شاعر نامدار در شیوه سخن­پردازی نمایان شود.

ادبیات تطبیقی, مدایح نبوی, احمد شوقی, خاقانی شروانی, شعر عربی و فارسی