فائزه جلیلی شناسائی - کارشناسی ارشد اقتصاد توسعه و برنامه ریزی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه فردوسی (نویسنده مسئول)
سیدسعید ملک الساداتی - دکتری اقتصاد، استادیار گروه اقتصاد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه فردوسی مشهد
عباس خندان - دکتری اقتصاد، استادیار گروه اقتصاد امور عمومی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی

تعریف: کارکرد نظام های تامین اجتماعی، دریافت حق بیمه بازنشستگی از افراد شاغل و سرمایه گذاری آنها و در نهایت، بازپرداخت مقرری بازنشستگی به افراد بازنشسته است؛ لذا تعیین سن بازنشستگی یکی از مسائل کلیدی در پایداری صندوق های تامین اجتماعی به حساب می آید. با این حال، روند جمعیتی ایران به گونه ای است که به سمت سالمندی می رود؛ این امر باعث عدم توازن در منابع و مصارف صندوق ها می شود. در این میان، آنچه باعث اعمال فشار بیشتر بر صندوق ها می شود، بازنشستگی زودهنگام است. بازنشستگی زودهنگام به معنای افزایش تعداد مستمری بگیران و کاهش تعداد بیمه پردازان است که منجر به افزایش مصارف و کاهش منابع می شود.هدف: در این تحقیق تلاش شده است برخی عوامل موثر بر تقاضای بازنشستگی زودهنگام، شناسایی و نحوه اثرگذاری آنها تجزیه وتحلیل شوند. بدون شک یافته های این تحقیق می تواند به مسئولان صندوق های تامین اجتماعی کمک کند تا بتوانند سن بازنشستگی را مدیریت و از این طریق منابع و مصارف خود را به توازن نزدیک کنند. از این رو، این مطالعه عوامل تاثیرگذار بر تقاضای بازنشستگی زودهنگام در ایران طی سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶ را بررسی کرده و از بین این عوامل بر نرخ جایگزینی، مالیات ضمنی و نرخ بیکاری تمرکز شده است.روش: برای این منظور، مدل لاجیت در قالب الگوی داده های ترکیبی به کار گرفته شده است. در این پژوهش از داده های خام نیروی کار مرکز آمار ایران استفاده شده است.نتیجه: نتایج برآورد تحقیق نشان می دهد که مالیات ضمنی تاثیر مستقیم بر تقاضای بازنشستگی زودهنگام دارد؛ اما میان نرخ جایگزینی و نرخ بیکاری با تقاضای بازنشستگی زودهنگام رابطه معکوس برقرار است.طبقه بندی JEL، J۲۶، J۶۵.

ایران, بازنشستگی زودهنگام, مالیات ضمنی, نرخ بیکاری, نرخ جایگزینی