صمد کلانتری
مهدی ادیبی
رسول ربانی
سیروس احمدی

از اواسط دهه۱۹۶۰ مطالعات و بررسی های گسترده ای در مورد نوعدوستی و بی تفاوتی در روابط اجتماعی انجام شده، اما انجام چنین مطالعاتی در ایران چندان مورد توجه نبوده است. هدف از پژوهش حاضر اولا تعیین میزان نوعدوستی بی تفاوتی در جامعه شهری ایران و ثانیا بررسی ارتباط آن با متغیرهای همدلی، مسئولیت پذیری و تحلیل هزینه پاداش مادی است .این پژوهش به روش پیمایش علی- مقایسه ای و طی دو مرحله انجام شده است. در مرحله اول که برای تعیین گروه های نوعدوست و بی تفاوت انجام شد، همدستان پژوهشگر با مراجعه به منازل مختلف، یک صحنه اضطراری ساختگی پدید آوردند و برحسب عکس العمل هایی که افراد نشان دادند به دوگروه نوعدوست و بی تفاوت تقسیم شدند. در مرحله دوم، پرسشگران به همان افراد مراجعه و اطلاعات مورد نیاز را جمع آوری کردند. واحد نمونه گیری در این پژوهش، خانه ها بودند و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای به ۳۸۴ خانه در نقاط مختلف شهر شیراز مراجعه گردید. ابزار سنجش، پرسشنامه ای محقق ساخته و ۳۹ سوالی بود که ۱۳ سئوال آن جهت سنجش همدلی ۱۶ سوال برای سنجش مسئولیت پذیری و ۱۰ سوال به منظور سنجش تحلیل هزینه- پاداش مادی با سطح سنجش رتبه ای از نوع مقیاس پنج بخشی لیکرت، طراحی شده بود. این پرسشنامه با ارزیابی داوران مختلف تعیین اعتبار و با محاسبه آلفای کرونباخ که ضریب آن برای این سه عامل از ۶۸/۰ تا ۸۲/۰ متغیر و برای کل پرسشنامه ۷۵/۰ بود تعیین روایی گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد اولا در مواجهه با حالت های اضطراری ۳/۷۵ درصد از شهروندان نوعدوست و۷/۲۴ درصد بی تفاوتند. به علاوه گروه نوعدوست در مقایسه با گروه بی تفاوت دارای همدلی بیش تر، مسئولیت پذیری بیش تر وتحلیل هزینه پاداش مادی کم تر است.یافته های این پژوهش باتوجه به نتایج مطالعات پیشین مورد بحث قرارگرفته و نشان داده شده که با افزایش همدلی، افزایش مسئولیت پذیری و کاهش تحلیل هزینه پاداش مادی در بین شهروندان می توان نوعدوستی را افزایش و بی تفاوتی را کاهش داد.

بی تفاوتی, نوعدوستی, همدلی, مسئولیت پذیری, تحلیل هزینه پاداش مادی