محمد خیر - دانشگاه شیراز
دیبا سیف

یافته هایی که اخیرا با پژوهش هایی میان دانشجویان به دست آمده مبین آن است که عدم استفاده موفقیت آمیز از مکانیسم های مقابله با استرس، منتهی به خستگی و فرسودگی عاطفی می شود و یکی از پیامدهای آن افت تحصیلی است هدف از این پژوهش بررسی رابطه مهارت های مقابله با استرس و پیشرفت تحصیلی دانشجویان با توجه به برخی از عوامل جمعیت شناختی مانند جنسیت، وضعیت تاهل و محل اقامت (خوابگاه یا غیرخوابگاه) بود. بدین منظور گروه نمونه مشتمل بر ۴۸۸ دانشجوی مقطع کارشناسی (۲۷۲ زن و ۲۱۶ مرد) با میانگین سنی ۲۲ سال، از دانشکده های علوم تربیتی و روان شناسی، ادبیات و علوم انسانی، حقوق، علوم و مهندسی دانشگاه شیراز انتخاب شد. ابزار سنجش، پرسشنامه مهارت های مقابله ای جرابک بود، که برای استفاده در فرهنگ ایرانی مورد انطباق و اعتباریابی قرار گرفت. تحلیل عاملی نشان داد این پرسشنامه دارای چهار عامل است: ارزیابی موقعیت، واکنش به استرس، چاره جویی و انعطاف و انطباق پذیری. ضرایب آلفا کرونباخ برای این عوامل چهارگانه بین ۳۸/۰ تا ۷۸/۰ متغیر و برای کل پرسشنامه ۷۷/۰ به دست آمد. شاخص پیشرفت تحصیلی، معدل کل نمرات دانشجویان شرکت کننده در تحقیق بود. تجزیه و تحلیل آماری اطلاعات از طریق تحلیل رگرسیون مرحله ای و تحلیل واریانس یک طرفه انجام شد. نتایج، حاکی از آن بود که مهارت ارزیابی موقعیت تاثیری مثبت بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد. به علاوه پیشرفت تحصیلی دانشجویانی که در خوابگاه های دانشجویی زندگی می کنند، کم تر از سایر دانشجویان است. زنان نسبت به مردان و دانشجویان مجرد نسبت به دانشجویان متاهل، از پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردارند. یافته های این پژوهش با توجه به نتایج مطالعات پیشین مورد بحث قرار گرفته و از کاربردهای مشاوره ای آن سخن به میان آمده است.

استرس, مهارت های مقابله با استرس, مقابله مسئله محور, مقابله هیجان محور, پیشرفت تحصیلی