Elahe Zamani - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان، یزد، ایران.
Maryam Dehestani-Ardakani - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان، یزد، ایران.
Kazem Kamali Aliabadi - استادیار، گروه علوم خاک شناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه یزد، ایران.

در این پژوهش امکان جایگزینی بذور گیاهی بالنگو، اسفرزه و تخم شربتی همچنین کتیرا (۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ گرم در لیتر)، نشاسته گندم و نشاسته ذرت (۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ گرم در لیتر) به جای آگار (۶، ۷ و ۸ گرم در لیتر) در محیط کشت موراشیک و اسکوگ در ریز­نمونه های سرو چهارهزارساله ابرکوه بررسی شد. سی روز پس از استقرار ریز­نمونه های سرشاخه گیاه در محیط کشت، شاخص های درصد قهوه ای­شدن، درجه سبزینگی و تعداد جوانه جدید مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، بیشترین و کمترین درصد قهوه ای­شدن به­ترتیب در غلظت های ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ گرم در لیتر تیمار تخم شربتی و آگار به­دست آمد که با نشاسته ذرت، اسفرزه و بالنگو اختلاف معنی داری نشان نداد. همچنین با افزایش غلظت مواد درصد قهوه ای­شدن ریز­نمونه ها کاهش یافت. بیشترین درجه سبزینگی در تیمارهای ۱۵۰ گرم در لیتر بالنگو و اسفرزه و ۲۰۰ گرم در لیتر نشاسته ذرت مشاهده شد که با آگار (۶ گرم در لیتر) اختلاف معنی­دار نشان نداد. کمترین درجه سبزینگی در دو غلظت ۵۰ و ۱۰۰ گرم در لیتر تیمار تخم شربتی به­دست آمد. بیشترین تعداد جوانه نیز در شاهد آگار با غلظت های ۶ و ۷ گرم در لیتر مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، نشاسته ذرت کاراترین جایگزین بوده و از نظر هزینه نیز نسبت به آگار مقرون به صرفه است.

اسفرزه, بالنگو, تخم شربتی, کتیرا, نشاسته