بازسازی گرده شناختی تاریخچه جنگل های راش (Fagus orientalis Lipsky) منطقه هیرکانی مرکزی در ۱۴۰۰ سال گذشته

  • سال انتشار: 1400
  • محل انتشار: فصلنامه پژوهش و توسعه جنگل، دوره: 7، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_JFRD-7-1_008
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 63
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

Bahar Abdollahi

دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

Elias Ramezani Kakroudi

دانشیار، گروه جنگلداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

Hans Joosten

استاد، گروه پالئواکولوژی و مطالعات تورب زار، انستیتو گیاه شناسی و اکولوژی، دانشگاه گرایفسوالد، گرایفسوالد، آلمان

چکیده

بررسی گرده­شناختی و سن­سنجی رادیوکربن یک مغزه رسوبی از توربزاری در ارتفاع ۱۳۱۴ متر از سطح دریا در کوه­های البرز، امکان بازسازی تاریخچه ۱۴۰۰ ساله پوشش گیاهی جنگل­های هیرکانی مرکزی را فراهم ساخت. این رکورد دیرین­گرده­شناختی نشان داد که راش و ممرز فراوان­ترین درختان در ترکیب توده­های جنگلی پیرامون توربزار و دامنه­های مجاور آن بوده و بلندمازو، ملج و پلت گونه­های همراه را تشکیل می­دادند. توسکای ییلاقی همواره فراوان­ترین درخت در مقیاس محلی (سطح و حاشیه توربزار) بوده؛ هرچند در بازه­های زمانی ۱۳۵۰-۱۴۰۰، ۱۰۵۰-۱۲۵۰ و ۳۰۰-۴۵۰ سال پیش، به­دلیل تغییرات هیدرولوژیک سطح و حاشیه توربزار، به­طور چشمگیری کاهش یافته است. همچنین، لرگ که در گذشته از درختان اصلی در سطح و حاشیه توربزار بود، در چند صد سال اخیر احتمالا در پی کاهش دما و خشکی اقلیمی به­شدت کاهش یافت. در بازه­های زمانی با چیرگی راش (۱۱۰۰-۱۲۵۰ و ۷۵۰-۹۰۰  سال پیش و ۴۵۰ سال اخیر)، توده­های پیرامونی توربزار دارای تاج­پوشش بسته و ترکیب گونه­ای غنی بودند. در این دوره­ها، گیاهان علفی نورپسند و مهاجم، فراوانی کمی در ترکیب گونه­ای کف جنگل داشتند. در ۱۴۰۰ سال گذشته، تغییرات اقلیمی و فعالیت­های انسانی تاثیر تعیین­کننده­ای بر ساختار و ترکیب توده­های جنگلی منطقه داشته­اند. در این دوره­ها (به­ویژه ۱۲۵۰-۱۳۵۰ و ۵۵۰-۷۰۰ سال پیش)، کاهش چیرگی راش و بازشدن نسبی تاج­پوشش در توده­های جنگلی مجاور توربزار، موجب گسترش گیاهان مهاجم و نورپسند، به­ویژه سرخس­ها، درمنه و اسفناجیان، و تاحدی بارهنگ برگ­نیزه­ای شد.

کلیدواژه ها

گرده شناسی, تاریخچه پوشش گیاهی, تغییرات اقلیمی, فعالیت های انسانی, هولوسن

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.