محمد مهدی مقدادی
سید مرتضی میرزاده اهری

مسئله آسیب های اجتماعی از مهم ترین معضلات تهدیدکننده زندگی اجتماعی است که با از میان بردن نیروها و توانمندی های جامعه، نقش مخربی در سلامت و فرایند توسعه و پیشرفت جامعه دارد. فقر و بیکاری، تکدی گری، فساد اداری، مهاجرت و حاشیه‎نشینی، اعتیاد، فساد اخلاقی، انحرافات جنسی، دین گریزی، طلاق، دزدی و بیخانمانی از مصادیق بارز آسیب اجتماعی بوده، مولد مشکلات و آسیبهای دیگر نیز به شمار میآید. در این مقاله با طرح این پرسش اصلی که «نقش فقه اسلامی در شناسایی، بررسی زمینه‎ها و اسباب ایجاد و گسترش آسیب‎های اجتماعی، و نیز پیشگیری، کنترل و کاهش آنها چیست؟»، کوشش شده با تکیه بر مبانی دینی و آموزه های غنی فقه امامیه، معلوم گردد که فقه توانایی و ظرفیت شایسته ای در این عرصه دارد که کمتر موردتوجه قرار گرفته است. آسیب‎های اجتماعی جز با اخلال در یکی از ارتباطات چهارگانه انسان با خدا، همنوعان، طبیعت و خود بروز نمی‎یابد. دانش شریف فقه با نهادهای مختلف و در سطح کلان و خرد میتواند در شناسایی، پیشگیری و درمان آسیبهای اجتماعی نقشی مهم و موثری ایفا کند؛ به شرط آنکه ظرفیت ها و کارکردهای فقه در مواجهه با معضلات و آسیب های اجتماعی به درستی شناسایی و موردبهره گیری قرار گیرد.

آسیب اجتماعی, کج روی, آسیب شناسی, پیشگیری, آگاه سازی, توانمندسازی, فقه