فریدون بامری - Department of Biotechnology, Institute of Science, High Technology and Environmental Sciences, Graduate University of Advanced Technology, Kerman, Iran
مسعود احمدی افزادی - Department of Biotechnology, Institute of Science, High Technology and Environmental Sciences, Graduate University of Advanced Technology, Kerman, Iran
مهدی رحیمی - Department of Biotechnology, Institute of Science, High Technology and Environmental Sciences, Graduate University of Advanced Technology, Kerman, Iran
سعید میرزایی - Department of Biotechnology, Institute of Science, High Technology and Environmental Sciences, Graduate University of Advanced Technology, Kerman, Iran

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: سویا گیاهی چندساله و دیپلوئید (۴۰=x۲=n۲) و یکی از مهم ترین گیاهان برای تامین پروتئین و علوفه می باشد. سویا قرن هاست که غذای مردم آسیا مخصوصا چین بوده است و مردم چین آن را همراه با برنج به عنوان غذای اصلی خودمصرف می کنند. ایالات متحده آمریکا بزرگ ترین تولید­کننده سویا می باشد و تقریبا دوسوم محصول کل دنیا را تولید می کند. سویا در ایران بنام (لوبیا روغنی)، (لوبیا چینی) سوژا و دانه سویا معروف است. با بهره گیری از ارقام جدید و پربازده، می توان عملکرد اقتصادی این محصول را افزایش داد؛ بنابراین معیارهای انتخاب والدین نه­ تنها ازنظر ارزش زراعی بلکه برای عدم تمایز ژنتیکی نیز باید در نظر گرفته شود. تولید ارقام جدید و بهبود­یافته را می­ توان با منابع جدید تنوع ژنتیکی افزایش داد؛ بنابراین معیارهای انتخاب سهم والدین نه ­تنها ازنظر ارزش زراعی بلکه برای عدم تمایز ژنتیکی نیز باید در نظر گرفته شود؛ بنابراین، درک تنوع ژنتیکی ژرم­پلاسم سویا برای گسترده­ تر کردن پایه ژنتیکی و استفاده بیشتر از آن در برنامه تولیدمثل ضروری است. مواد و روش ها: در این تحقیق تعداد ۲۱ رقم سویا بر اساس صفات وزن تر و خشک گیاه، وزن تر و خشک برگ، شاخص تورژسانس، RWC، طول و عرض برگ، سطح برگ، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه های جانبی، تعداد گره و فاصله بین گره ها، در قالب طرح آزمایشی به صورت کاملا تصادفی در پنج تکرار در سال ۱۴۰۰ در پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: بیشترین میزان وزن تر (۴۵۲/۱ گرم) مربوط به ارقام (F۳)DM و BUNYA و بیشترین تعداد گره (۳۰/۴) مربوط به ارقام NAHO، NOD-۱۳۹ و ROSE بود. کمترین میزان وزن تر (۱۰۷/۲۲ گرم) مربوط به رقم BRAGG و کمترین تعداد گره (۸/۸) مربوط به رقم BRAGG بوده است. بیشترین تعداد شاخه های جانبی (۹)، مربوط به رقم KATOL و کمترین فاصله تعداد شاخه جانبی (۲) مربوط به رقم S۳۵۵-۴ بوده است. بیشترین مقدار نسبی آب (RWC) (۷۷/۱) مربوط به ارقام SALAND و DM(F۳) و کمترین مقدار نسبی آب (RWC) (۴۸/۴) مربوط به رقم FORREST بوده است. نتیجه گیری: با توجه به اینکه رقم DM(F۳) دارای بیشترین زیست توده (وزن تر و وزن خشک)، محتوای شاخص نسبی آب (RWC) و شاخص تورژسانس بوده لذا می تواند به عنوان والد مناسب در پروژه های تلاقی برای بهبود ژنتیکی سویا استفاده شود.

Biomass Index, Cultivar DM (F۳), Number of Lateral Branches, Relative Water Content, Soybean, تعداد شاخه جانبی, رقم DM(F۳), سویا, شاخص زیست توده, محتوای نسبی آب