مریم وحدت پرست - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
مرتضی رزم آرا - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

معدن سیبزار در شمال شرق عشق آباد (طبس) در رشته کوههای ازبک کوه و در یک سنگ میزبان دولومیتی، ضخیم لایه تا توده ای متعلق به سازند سیبزار قرار گرفته است. لیتولوژی سازند سیبزار دولومیت، دولومیت آهکی تا آهک دولومیتی و در بعضی نقاط آهکی با بافت ثانویه می باشد. در ماورت توده معدنی سیبزار، سنگهای آتشفشانی با وسعت محدود، شامل دو مجموعه آندزیت بازالتی و بازالتی مشاهده می شوند که ارتباط مشهودی با کانی سازی در مناطق مذکور از خود نشان نمی دهند. بخشهایی از سازند دولومیتی و سنگهای آتشفشانی منطقه سیبزار ، در مجاورت سطوح گسلی، دچار دگرسانی هیدروترمالی شده است. این دگرسانی در سنگ میزبان دولومیتی و سنگهای آتشفشانی منطقه سیبزار، در مجاورت سطوح گسلی، دچار دگرسانی هیدروترمالی شده است. این دگرسانی در سنگ میزبان دولومیتی به صورت تغییر رنگ، تبلور مجدد دولومیت و ورود آهن به ساختار دولومیت مشاهده می گردد. دگر سانی غالب در سنگهای آتشفشانی، سوسوریتی و کائولینیتی شدن فلدسپاتها، کلریتی و اپاسیتی شدن کانیهای فرومنیزین می باشد. طبق مطالعات انجام شده، کانی ساززی در منطقه مورد مطالعه در طی دو مرحله صورت گرفته است. در مرحله اول، کانی سازی غیر سولفیدی عمدتا با تشکیل اکسیدهای آهن از جمله مگنتیت و اسپیکولاریت به همراه باریت، ژیپس ، آنیدریت و مقداری جزئی کوارتز بوده است. در مرحله دوم نیز کانی سازی سولفیدی شامل گالن، اسفالریت و پیریت به وقوع پیوسته است. در اثر هوزادگی سطحی، اکسیدهای ثانویه آهن (هماتیت ، لیمونیت) و منگنز (پیرولوسیت) به همراه اسمیت زونیت، همی مورفیت و سروزیت جانشین سولفیدها و اکسیدهای اولیه شده اند. اسفالریت در منطقه مذکور به صورت جانشینی با بافت گل کلمی، خوشه ای و بلورین در سنگ میزبان دولومیتی تشکیل گردیده و از لحاظ ترکیبی از خود زونبندی نشان می دهد . نتایج حاصل از تجزیه های ژئوشیمیایی نمونه های مناطق سطحی و داخل تونل، همبستگی مثبتی را بی عناصر روی و آهن، سرب و روی، سرب و آهن، سرب و نقره در منطقه معدنی سیبزار نشان داد. بر مبنای مطالعات SEM و AAS و XRF اسفالریت های منطقه سیبزار دو گروه اسفالرتی شامل اسفالریت های دارای آهن پایین و اسفالریت های دارای آهن بالا تشخیص داده شد که مبین آن است که کانی سازی سولفیدی سرب و روی یک فرایند دو مرحله ای بوده است. تشکیل باندها در اسفالریت عمدتا با تغییرات PH محیط و تا اندازه ای تغییرات درجه حرارت می تواند مرتبط باشد.