Nastaran Heidari - Department of Animal Biology, Faculty of Biological Sciences, Kharazmi University, Tehran, Iran

نسبت طول انگشتان طی دوران تکوین جنینی سازماندهی شده و ممکن است با قرار گرفتن در معرض هورمون های استروئیدی جنسی درجات مختلفی از دو­شکلی جنسی بین افراد نر و ماده در گروه های مختلف جانوری نشان بدهند. بین تمامی انگشتان یک فرد، نسبت بین انگشتان دوم به چهارم (۲D:۴D) بیشترین اهمیت را داراست. در این مطالعه، نسبت طول انگشتان دوم تا چهارم در هر دو سمت راست و چپ بدن در اندام‎های جلویی (دست ها) و عقبی (پاها) بدن در ۴۴ نمونه (شامل ۲۰ نر و ۲۴ ماده) از مارمولک های گونه blanfordiAcanthodactylus  جهت تعیین وجود دو­شکلی جنسی در نسبت بین انگشتان نمونه­ها مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه همچنین دو­شکلی جنسی نمونه ها از لحاظ دیگر صفات مورفولوژیک (۲۳ صفت متریک و مریستیک) مورد بررسی قرار گرفتند. دو­شکلی جنسی در پنج صفت مورفولوژیک متریک و مریستیک مشاهده شد. اما از لحاظ نسبت اندازه انگشتان دست و پا، دو­شکلی جنسی در اندازه طول انگشتان صرفا در ۲D:۴D در سمت راست بدن در هر دوی اندام های حرکتی جلویی و عقبی مشاهده گردید. به­طوری­که، اندازه این صفت در نرها بیشتر از ماده ها بوده و این اختلاف نیز از لحاظ آماری معنی دار بود (P≤۰.۰۵).

development, hox gene, morphology, reptiles, vertebrates, تکوین, خزندگان, ژن هاکس, مورفولوژی, مهره داران