رخساره عظیمی یانچشمه - Ph.D. in Environmental Science, Environmental pollutions Expert of Department of Environment, Tehran, Iran
مظاهر معین الدینی - Ph.D. in Environmental science, Associate Professor, Department of Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
سهراب مظلومی - Ph.D. in Environmental Science, Coastal ecosystems Expert of Department of Environment, Tehran, Iran
سادات فیض نیا - Ph.D. in Geology, Retired Professor, Faculty of Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran
رضا شهبازی - Ph.D. in Natural Resources, Researcher in Geological Survey & Mineral Explorations of Iran (GSI), Tehran, Iran

زمینه و هدف: در طی دو دهه گذشته، آلودگی هوا به مسئله جدی تبدیل شده است که منجر به انواع پیامد­های بهداشتی مضر شده است. غبار خیابانی ترکیب پیچیده­ای از آلاینده­های منابع مختلف است که می­تواند به عنوان شاخص مناسبی از کیفیت هوای محیط شهری باشد. از این رو، این مطالعه با هدف ارزیابی خطر بهداشنی فلزات سمی همراه با غبار خیابانی و شناسایی منابع انتشار آن­ها انجام شد. مواد و روش­ها: نمونه­های غبار از سه منطقه پر تردد برداشت و پس از هضم اسیدی عناصر کلسیم، باریم، کروم، مس، منگنز، نیکل، وانادیوم، روی، استرانسیوم، لیتیم، تیتانیوم، سدیم، منیزیم، پتاسیم، آهن و آلومینیوم به روش طیف­سنجی نشری جفت­شده القایی (ICP-OES) و عناصر کادمیوم، کبالت، سرب و تنگستن به روش طیف­سنجی جرمی جفت­شده القایی (ICP-MS) آنالیز شدند. یافته­ها: نتایج اندازه گیری عناصر در غبار خیابانی کرج نشان داد که در مقایسه با مقادیر موجود در پوسته زمین، غلظت (mg/kg) فلزات کادمیوم (۹/۰=X )، روی (۱۵/۴۷۹=X )، مس (۳۷/۱۵۹=X ) و سرب (۵۷/۱۱۳=X ) در سطح بسیار بالا و فلزات نیکل (۳۶/۶۹=X )، کروم (۹۶/۹۳=X )، کبالت (۰۶/۲۱=X )، تنگستن (۷۳/۵=X ) و کلسیم (۷۵۹۰۰=X ) در سطح نسبتا بالا قرار گرفتند. در مقابل غلظت سایر عناصر (باریم، منگنز، وانادیوم، استرانسیوم، تیتانیوم، لیتیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، آهن و آلومینیوم) در محدوده مقادیر پوسته زمین بودند. تحلیل خوشه­ای نشان داد عناصر کادمیوم، سرب، روی، مس، نیکل، کروم، کبالت و کلسیم عمدتا ناشی از فعالیت­های انسانی بودند، در حالی­که، سایر عناصر مطالعه شده مرتبط با منابع طبیعی بودند. بلع ذرات غبار مسیر اصلی مواجهه با فلزات سمی برای کودکان و بزرگسالان در کرج بود. شاخص خطر (HI) کمتر از سطح ایمن (۱ >) برای کودکان و بزرگسالان اما با مقادیر بیشتر برای کودکان بود. در میان فلزات مطالعه شده، کبالت، کروم و کادمیوم بیشترین خطر سرطان­زایی را داشتند. نتیجه­گیری: نتایج این مطالعه نشان داد غبار خیابانی کرج به شدت آلوده به فلزات سمی است که تماس بلند­مدت با آن می­تواند باعث بروز آثار مضر به­ویژه برای کودکان شود. بنابراین پایش مداوم آلاینده­های فلزی (به­ویژه کبالت، کروم و کادمیوم) توصیه می­شود.

Metals, Health risk, Street dust, Karaj, فلزات, خطر بهداشتی, غبار خیابانی, کرج