ثمر مرتضوی - Assistant Professor, Faculty of Natural Resources and Environment, Malayer University, Malayer, Iran
گلنار مخفی - Department of Environmental Science, Faculty of Natural Resources and Environments, Malayer University, Hamedan, Iran
اکرم کریمی
سیاوش رضازاده
محمد پارسی مهر

زمینه و هدف: آلاینده­های فلزات سنگین در رودخانه ها یکی از نگرانی­های جدی محیط زیستی در اکوسیستم­های آبی است و رسوبات به عنوان یک شناساگر محیطی، توانایی قابل قبولی در بیان میزان آلودگی محیط به فلزات سنگین دارند. بنابراین با هدف ارزیابی سلامت اکوسیستم آبی به بررسی آلودگی، با استفاده از شاخص های رسوب پرداختیم. مواد و روش ها: در این پژوهش از رسوبات رودخانه ی زاینده رود در ۱۷ ایستگاه نمونه برداری شد و فلزات سرب، روی، آهن، کادمیوم، کبالت، نیکل، مس و کروم به روش هضم اسیدی و اندازه گیری با دستگاه جذب اتمی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین شاخص های زمین انباشتگی، شاخص آلودگی نمرو و پتانسیل خطر اکولوژیکی محاسبه گردید. یافته ها: میانگین غلظت فلزات در رسوبات به ترتیب آهن۹۲/۱۷۶۲، نیکل۵۲/۲۰۱، روی ۰۷/۴۴، کبالت ۳۶/۲۳، مس ۶۷/۲۸،  سرب۵۱/۱۱، کروم ۱۰۹/۱۰ و کادمیوم۸۷/۰ برحسب mg/kg بدست آمد. براساس شاخصIgeo، میانگین غلظت عناصر کروم، آهن، مس، روی و سرب در تمام ایستگاه ها از میانگین پوسته زمین پایین­تر و غلظت نیکل و کادمیوم­ در تمام ایستگاه­ها بالاتر از مقدار پس زمینه، شناسایی شدند. در همه ایستگاه­ها نیز شاخص پتانسیل خطر اکولوژیکی کادمیوم نسبت به سایر عناصر، بیشتر است. نتیجه گیری: با توجه به وضعیت رسوبات رودخانه به لحاظ آلودگی به کادمیوم و خطر اکولوژیکی بسیار بالای آن و همچنین میزان نیکل، لازم است پایش رودخانه و موجودات زنده آن به منظور ارزیابی خطر سلامتی و اکولوژیکی آن، به صورت جامع و با رویکرد بررسی روند تغییرات مکانی و زمانی آلودگی فلزات سنگین در آب و رسوبات رودخانه مورد توجه قرار گیرد.

Sediments Contamination, Geoaccumulation Index, Nemerow Pollution Index, Potential Ecological Risk Index., آلودگی رسوبات, شاخص زمین انباشتگی, شاخص آلودگی نمرو, پتانسیل خطر اکولوژیکی