امیرحسین بقائی - Department of Soil Science, Arak Branch, Islamic Azad University, Arak, Iran

زمینه و هدف: در سال های اخیر گیاه پالایی به عنوان یک روش مطلوب برای اصلاح خاکهای آلوده به فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان استفاده از کلاتها نظیر اتیلن دی آمین دی سوکسینیک اسید (EDDS) احتمالا می تواند با تاثیر بر قابلیت دسترسی فلزات سنگین در خاک، باعث افزایش راندمان گیاه پالایی شود. بنابر این این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی کلات EDDS بر میزان جذب کادمیوم توسط ذرت (رقم ماکسیما) در خاک تیمار شده با کمپوست زباله شهری خمین صورت پذیرفت. مواد و روشها: این پژوهش به صورت یک آزمایش فاکتوریل سه فاکتوره در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با  سه تکرار در شرایط گلخانه ای به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایشی شامل کاربرد کمپوست زباله شهری  (۰، ۱۵ و ۳۰ تن در هکتار)، خاک آلوده شده با کادمیوم از منبع نیترات کادمیوم در مقادیر۰ ،۲۰، ۳۰ و ۴۰ میلی گرم کادمیوم در کیلوگرم خاک و کاربرد کلات EDDS به مقدار ۰ و ۵/۱ میلی مول بر کیلوگرم خاک بود. بعد از گذشت ۶۰ روز، ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک و غلظت کادمیوم ریشه و شاخساره گیاه  اندازه گیری شد. یافته ها: کاربرد ۵/۱ میلی مول کلات EDDS در کیلوگرم خاک فاقد کمپوست زباله شهری در خاک آلوده به ۴۰ میلی­گرم کادمیوم در کیلوگرم خاک باعث افزایش ۲۱ درصدی در میزان کادمیوم قابل دسترس خاک  شده است ، این در حالی است که کاربرد ۵/۱ میلی مول کلات EDDS در خاک تیمار شده با ۳۰ تن در هکتار کمپوست زباله شهری در خاک آلوده به ۴۰ میلی­گرم کادمیوم در کیلوگرم خاک باعث افزایش تقریبی ۱۰ درصدی در میزان کادمیوم قابل دسترس خاک شده است. نتیجه گیری: میزان اثر بخشی کلات EDDS بستگی به میزان مواد آلی موجود در خاک داشته است، به نحوی که با افزایش کاربرد کمپوست زباله شهری خمین اثر بخشی کاربرد کلات EDDS کاهش یافته است. نتایج مشابه مشاهده شده برای غلظت کادمیوم ریشه و شاخساره گیاه نیز تاکیدی بر این ادعا است.

EDDS chelate, Cadmium, Sigma Cv, availability, کلات EDDS, کادمیوم, رقم سیگما, قابلیت دسترسی