Masoud Latifian - Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Horticultural Science Research Institute, Karaj, Iran
Esmaeil Rahkhodaei - Horticultural science research institute

لطیفیان م ، راهخدایی ا (۱۳۹۸) سیستم پیش آگاهی و ردیابی بیماری خشکیدگی خوشه خرما در استان خوزستان. دانش بیماری شناسی گیاهی ۹(۱): ۵۶-۴۰.         DOI: ۱۰.۲۹۸۲/PPS.۹.۱.۴۰. مقدمه: بیماری خشکیدگی خوشه از مهم ترین عوامل خسارت زای نخل خرما می باشد. هدف از انجام این پژوهش ایجاد سیستم تصمیم گیری در مدیریت بیماری با استفاده از مدل های آب و هوایی و زمین آماری برای پیش آگاهی و ردیابی بیماری در استان خوزستان بود. مواد و روش ها: در مناطق مورد مطالعه استان خوزستان از داده های ۵ ساله شبکه مراقبت نخیلات این استان استفاده گردید. برای برآورد درصد آسیب بیماری از هر روستا یک نخلستان به صورت تصادفی انتخاب و در طول فصل نمونه برداری انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که آسیب بیماری از حدود فروردین ماه آغاز شد و به تدریج با گرم شدن هوا بر شدت آن افزوده شد. مدل رگرسیون برازش شده برای پیش آگاهی در کلیه مناطق در سطح ۱ و ۵ درصد معنی دار بود. تغییرنمای پراکنش بیماری خشکیدگی خوشه خرما نشان داد میزان اثر قطعه در این مدل به ترتیب در مناطق آبادان - خرمشهر، شادگان، ماهشهر، اهواز و بهبهان معادل ۵/۲، ۵۱/۰، ۱۵/۰، ۷/۱ و ۶/۱ بوده و نشان دهنده کم بودن خطای برآورد شدت آسیب بیماری در فواصل کمتر از فاصله نمونه برداری بود. دامنه تغییر نمای پراکنش به ترتیب معادل ۱/۴، ۹/۱۲، ۷/۴، ۹/۱ و ۰۶/۱۱ کیلومتر بود و در فواصل بیشتر از این حد کم ترین همبستگی بین داده باقی می ماند. آستانه مدل به ترتیب معادل ۵۱/۰، ۳۱/۰، ۳۷/۰، ۷۶/۰ و ۴۹/۰ بود که نشان دهنده نسبتی از ناحیه مورد مطالعه می باشد که با خطای معادل نوگت یا کمتر از آن بیماری قابلیت ردیابی داشت. نتیجه گیری: یافته ها این پژوهش گامی اساسی در ایجاد سیستم تصمیم گیری در زمینه مدیریت این بیماری در شبکه مراقبت نخیلات است. براساس یافته ها این پژوهش، بیماری خشکیدگی به نحو مناسبی قابل ردیابی، پیش آگاهی و مدیریت قبل از وقوع حداکثر آسیب آن است.

Date palm, Bunch feding, Forcasting, Monitoring, خرما, بیماری خشکیدگی خوشه, پیش آگاهی, ردیابی