دیدگاه زکریای رازی در باب جزء لایتجزی

  • سال انتشار: 1402
  • محل انتشار: دوفصلنامه کلام پژوهی، دوره: 2، شماره: 3
  • کد COI اختصاصی: JR_KLMPJ-2-3_001
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 118
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

روح اله آدینه

استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی ره

مجید ملایوسفی

دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی ره،

اکرم مرسلی

کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه بین المللی امام خمینی ره

چکیده

بحث جزء لایتجزی در میان متفکران مسلمان از قرن اول تا قرن ششم هجری، یکی از مهم­ترین و موثرترین نظریه­ی کلامی در جهان اسلام است. این نظریه در جهان اسلام با رویکرد کلامی نخستین بار به دست متکلمان معتزلی به وجود آمده و بعدها اشعریان هم آن را پذیرفتند. بر اساس این نظریه عالم حاصل اجتماع و افتراق اجزاء خرد است. با توجه به شواهد تاریخی منشاء اقتباس این نظریه نه فقط از یونان باستان بلکه از آراء هندی از جمله: فرقه­های بودائی سوترانانیکا، ایباشیکا، در دین جین و مکتب نیایا نیز بوده و سه دیدگاه عمده در خصوص جزء لایتجزی مطرح شده است: در دیدگاه اول که نگرش غالب متکلمان اعم از معتزلی و اشعری اینکه جواهر فرد فاقد کمیت­اند­ و مانند نقطه­ی هندسی، متحیز­اند. در دیدگاه دوم معتزلیان بصری معتقدند جسم از اجزاء لایتجزایی تشکیل شده که دارای بعد و امتدادند. دیدگاه سوم که مختص محمد بن زکریای رازیست، وی اصل همه­ی مواد را هیولا می­داند و هیولی اولی همان جزء لایتجزی است که امکان فساد و تغییر در اجسام و در نتیجه خلقت جهان را شامل می­شود. این سه دیدگاه مختلف دارای وجه تشابه و افتراق ­اند.

کلیدواژه ها

جزء لایتجزی, جوهر فرد, زکریای رازی, متکلمان مسلمان, نظریه ی اتمیزم

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.