علی عیسی الشویلی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

مقدمه: ذرات معلق گرد و غبار عمدتا از مناطق خشک و نیمه خشک که بارش سالانه در آن ها کم بوده و مقدار بسیار زیادی از رسوبات آبرفتی در طول دوره های زمانی طولانی انباشته شده است به جو وارد می شود. در حقیقت می توان بیابان ها و دریاچه های خشک شده که به علت تغییرات اقلیمی به بیابان های کوچک تبدیل شده اند را از مراکز تولید گرد وغبار دانست. عراق یکی از کشور هایی است که اغلب به میزان زیادی تحت تاثیر وقوع طوفان های گرد و غبار (ریزگرد) قرار دارد. هدف از این تحقیق، ردیابی، پهنه بندی و شناسایی کانون های گرد و غبار در استان های مرزی عراق با ایران در یک دوره ده ساله ۲۰۲۲- ۲۰۱۲ می باشد. مواد و روش ها: به منظور انجام این تحقیق، یک حریم به عرض ۶۰ کیلومتر در امتداد مرز مشترک ایران- عراق از استان های می سان و واسط واقع در کشور عراق (به طول حدود ۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک) انتخاب گردید. پس از انجام پیش پردازش ها بر روی تصاویر (تصحیحات اتمسفری و رادیومتریکی) با استفاده از الگورتیم های مربوطه، خطا ها مرتفع و سپس با استفاده از شاخص گیاهی نرمال شده (NDVI ) طبقه بندی پدیده های سطح زمین، به صورت جداگانه بر اساس آستانه مقادیر این شاخص دسته بندی گردیدند. نتایج و بحث: پراکنش مکانی شامل سه کلاس الف) گستره های آبی که مربوط به مناطق پوشیده شده از آب، رودخانه ها، مرداب ها و تالاب ها می باشد ب) خاک لخت که شامل مناطق عاری از پوشش گیاهی مانند مناطق سنگلاخی، زمین های زراعی بدون کشت، شنزار ها و ماسه زار ها و ج) پوشش گیاهی که شامل مناطق پوشیده از جنگل، مرتع و اراضی کشاورزی می باشد دسته بندی گردید و در نهایت مناطق مستعد تولید گرد و غبار مشخص و مساحی گردید. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه با سایر پژوهش های مشابه در کشور های ایران، عراق و عربستان نشان دهنده عوارض خشکسالی و گسترش اراضی بیابانی و خشک شدن تالاب ها، مرداب ها و رودخانه ها و از بین رفتن پوشش گیاهی و لخت شدن زمین عاری از هرگونه پوشش مرتعی، جنگلی و کشاورزی می باشد. برای مقابله با طوفان های گرد و غبار، روش هایی از قبیل مرطوب کردن خاک، بیولوژیکی و مکانیکی مثل مالچ پاشی را می توان انجام داد.

گرد و غبار، تصاویر لندست، شاخص NDVI