جعفر همت آبادی - پژوهشگر موسسه موضوع شناسی احکام فقهی
حجت الله بیات - مدیر موسسه موضوع شناسی احکام فقهی و عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث

مسئله حجیت ظن از مسائل مهم علم اصول فقه است که ‎اندیشمندان اصولی، بیشتر آن را در حوزه احکام، موردبررسی قرار داده‎اند و کمتر در ناحیه موضوعات مورد توجه قرارگرفته است. پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد اصولی و روش تطبیقی و تحلیلی به تبیین این نکته بپردازد که ظن در موضوعات از اصل اولیه عدم حجیت ظنون به نحو ظن مطلق مستثنا نمی شود؛ چراکه حجیت ظن به گونه خاص در ناحیه موضوعات احکام فقهی امکان پذیر هست و کارآمدترین ظنون خاصه در این ناحیه، خبر واحد ثقه و قول اهل خبره است که در این پژوهش باهدف رفع اشکال از اطراف آن ها مورد توجه قرارگرفته و سرانجام به این نتیجه رسیده، ظن نوعی حاصل از اخبار ثقه در حل شبهات موضوعیه، به مانند در شبهات حکمیه از اعتبار برخوردار است و نیز قول اهل خبره می‎تواند از باب افاده اطمینان شخصی و نوعی و نسبت به بعضی موارد به دلیل انسداد صغیر، تسالم فقها و نصوص خاصه دارای اعتبار باشد ولو در این موارد مفید ظن نوعی باشد؛ مادامی که در تعارض با قول خبره دیگر قرار نگیرد.

ظن, موضوعات احکام, اطمینان نوعی, ظن نوعی, خبر واحد, قول اهل خبره