آتنا میرزائی - دکترای مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
بهرام ثقفیان - استاد، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
محمدرضا فدائی تهرانی - استادیار و عضو هیئت علمی پژوهشگاه نیرو، وزارت نیرو، تهران، ایران

در راستای اهداف سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار جوامع در هزاره سوم، رویکرد همبست آب و غذا، یکی از دیدگاه های مهم میان رشته ای برای تعادل پویای تولید و مصرف منابع تلقی می شود. به دلیل مصرف بیش از ۹۰ درصد منابع آب کشور در بخش کشاورزی، دسترسی به آمار دقیق حوزه آب و غذا، برای ایجاد تعادل بین تولید و مصرف آب در رویکرد همبست آب و غذا اهمیت حیاتی دارد. به نحوی که ارائه آمار نادرست یا دارای خطای زیاد، به ویژه توسط مراجع رسمی، با ورود به مدل های مختلفی که توسط پژوهشگران توسعه می یابد، منجر به نتایج مخدوش، تصمیم گیری های اشتباه و در نهایت آسیب های اقتصادی و محیط زیستی و بروز تنش های اجتماعی خواهد شد. در این پژوهش، با رویکرد لزوم استفاده از ارتباطات زیست بوم ها، به بررسی همبست آب و غذا پرداخته شد؛ به نحوی که هم بستگی بین آمار ارائه شده بخش تولید غذا و بخش مصرف آب، با استفاده از همبست آب و غذا به روش محاسبات غیر پیچیده تحلیل شد و با استفاده از روش معکوس و نتایج ارائه شده در بخش تولید غذا، حجم آب مصرفی برای تولید اعلامی غذا محاسبه شد. با توجه به نتایج به دست آمده حجم آب مصرفی برای تولید حجمی از غذا که در آمار اعلام شده، با آمار اعلامی حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی هم خوانی ندارد. با توجه به آمار تولید محصولات در سال های ۹۳ و ۹۸، سطح زیر کشت در بخش کشاورزی در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۳ حدود ۱ درصد رشد داشته است و در ۱۳ استان سطح زیر کشت افزایش و در سایر استان ها سطح زیر کشت در بخش کشاورزی کاهش داشته است. آب مصرفی در بخش کشاورزی حدود ۱۰ درصد رشد داشته، به نحوی که در ۲۳ استان مصرف آب در بخش کشاورزی افزایش و در ۸ استان مصرف آب در بخش کشاورزی کاهش داشته است. این تفاوت به علت تغییر در الگوی کشت و محصول انتخابی کشاورزان برای کشت در سطح کشور است. همچنین با توجه به حجم آب قابل برنامه ریزی که به تفکیک استان ها توسط وزارت نیرو ابلاغ شده است، در ۱۲ استان حجم آب قابل برنامه ریزی کفاف تامین نیاز خالص آبیاری محصولات کشت شده را نیز نمی دهد و حتی در برخی استان ها حجم آب قابل برنامه ریزی تنها برای تامین محصولات باغی کفایت دارد. این یافته مهم و پایه ای بر لزوم رفع ایرادات آمار مراجع مختلف کشور دلالت و تاکید دارد.

همبست آب و غذا, بیلان, آمار, منابع و مصارف