مهران فرهودی مقدم، سیدمحمدعلی خلفی . - .

گیاه پنج انگشت (Vitex agnus-castus L.) از بین گیاهان دارویی، گیاهی با اثرات تولید مثلی کاملا شناخته شده است. در مطالعه حاضر، عصاره گیاه با نام تجاری ویتاگنوس، به صورت خوراکی به گاوهای ماده نژاد هلشتاین سیکلیک تجویز شد. ابتدا گاوها به دو گروه تیمار (۷ راس) و شاهد (۷ راس) تقسیم و با تزریق پروستاگلاندین (αPGF۲) به فاصله ۱۱ روز همزمانی چرخه تولید مثلی انجام شد و پس از طی یک چرخه با شروع چرخه جدید، خوراندن ۵۰ میلی لیتر عصاره گیاهی ویتکس آگنوس (۹۰-۸۰ میلی گرم در میلی لیتر) به گروه تیمار انجام پذیرفت و گاوها مجددا همزمان شده و خوراندن دارو تا پایان چرخه ادامه یافت. گاوها در روزهای ۵، ۹، ۱۳ و ۱۸ چرخه مورد معاینه قرارگرفتند (لمس مقعدی و سونوگرافی)، همچنین بطور روزانه خونگیری صورت گرفت و میزان غلظت کورتیزول، پروژسترون و LH تعیین شد. غلظت کورتیزول سرم در گروه تیمار پس از درمان نسبت به قبل از درمان روند کاهشی داشته است (۰۵/۰ P>). اختلاف در میزان پروژسترون سرم خون در گروه تیمار پس از درمان نسبت به قبل از درمان در روزهای ۱۳ و ۱۸ چرخه روندی افزایشی داشته، همچنین غلظت پروژسترون در روزهای مختلف چرخه در گروه تیمار نسبت به شاهد روندی افزایشی داشته است. مقایسه دقیق نشان می دهد که میانگین غلظت LH سرمی در گروه تیمار بعد از درمان نسبت به قبل آن تنها در روز ۱۳ چرخه افزایش یافته است. با توجه به نتایج این مطالعه به نظر می رسد که احتمالا عصاره گیاه ویتکس آگنوس می تواند بر کاهش کورتیزول و افزایش پروژسترون در سرم خون گاو اثر داشته باشد.

گیاه پنج انگشت, پروژسترون, کورتیزول, LH, گاو شیری