علی باقر طاهری نیا - استاد گروه ادبیات و زبان عربی، دانشکده ادبیات و زبان ها، دانشگاه تهران، تهران ،ایران.
محمد ستایش پور - استادیار گروه حقوق بین الملل دانشکده حقوق دانشگاه قم، قم، ایران.

تابعیت از جمله موضوعات حقوقی برشمرده می شود که بر مقوله های مختلف حقوقی و حتی فراحقوقی و وراءحقوقی اثرگذار است. تحصیل تابعیت فرزند از طریق مادر یکی از موضوعات چالش برانگیزی است که در محافل حقوقی مطرح شده است. مقاله پیش رو درصدد پاسخ تحلیلی به این سوال است که رویکرد کشورهای عربی اسلامی در خصوص تحصیل تابعیت فرزند از طریق مادر چیست؟ فرضیه راقمان سطور پیش رو این است که کشورهای عربی مسلمان، بیشتر به سمت آن سوق یافته اند که تحصیل تابعیت فرزند از طریق مادر شناسایی بشود. مقاله پیش رو به منظور راستی آزمایی فرضیه خود به اقتضای موضوع مطروحه از روش توصیفی-تحلیلی بهره برده و نشان داده است که در کشورهای عربی مسلمان، تعدادی از آن ها قائل به عدم شناسایی، برخی قائل به شناسایی مطلق و برخی دیگر قائل به شناسایی مشروط تحصیل تابعیت فرزند از طریق مادر هستند. مقاله حاضر به این نتیجه نائل آمده است که سیر فرایند قانون گذاری کشورهای عربی مسلمان در خصوص تحصیل تابعیت فرزند از طریق مادر گویای آن است که تقنین در این حوزه، به سمت تسامح بیشتر به پیش رفته است و این به آن معنا است که به تدریج به سمت دور شدن از رویکرد کلاسیک عدم شناسایی مطلق تحصیل تابعیت فرزند از طریق مادر سوق یافته است. در واقع، از عدم شناسایی مطلق (تز) و نیز از رویکرد شناسایی مطلق (آنتی تز)، در حال گذار به سوی شناسایی مشروط به مثابه سنتز است.

تابعیت, تابعیت فرزند, حق بر تابعیت, قوانین کشورهای عربی اسلامی