معیارهای ارزیابی فهم ادله لفظی در فقه معاملات (مطالعه موردی: تعلق زکات بر پول های اعتباری)

استنباط احکام فقهی در صورتی اعتبار داشته و قابل استناد به دین است که در سازگاری با سایر نصوص و ادله شرعی قرار داشته باشد. در روش شناسی فقهی مرسوم، تنها سازگاری در لایه مدلول های الفاظ، به طور روشمند به عنوان ملاک ارزیابی و اعتبارسنجی برداشت های فقهی از نصوص در نظر گرفته می شود. نوشتار پیش رو با ناکافی دانستن این ملاک در قلمرو فقه معاملات، معیار «سازگاری» را در سه لایه : سازگاری در لایه مدلول های الفاظ، سازگاری منطقی میان اجزای سیستم گزاره ها و سازگاری کارکردی میان کارکرد مجموعه اجزاء با اهداف کلان سیستم، گسترش داده است. روش تحقیق در این نوشتار، توصیفی تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. استفاده از ملاک های بالا می تواند استنباط های فقهی دقیق تری را نتیجه دهد و از ورود برداشت های نادرست به منظومه گزاره های فقهی جلوگیری کند. در پایان، در یک مطالعه موردی، این ملاک ها در بررسی ادله زکات به ویژه زکات بر نقدین به کار گرفته شده اند و با در نظر گرفتن ملاک سازگاری در سه لایه بالا، نشان داده شده است که زکات بر پول های اعتباری کنونی با هدف ایجاد تحرک بیشتر برای پول، ایجاد انگیزه برای تامین مالی بنا نهاده شده بر قرض و بازتوزیع ثروت، ضرورت دارد.

کلیدواژه ها:

پول اعتباری ، زکات بر پول ، سازگاری ، فهم نظام مند دین ، مقاصد شریعت